ترجمه
و بر خداست كه راه میانه (و مستقیم را به مردم نشان دهد) و برخى از آن (راه‌ها) منحرف است و اگر خداوند بخواهد همه شما را (به اجبار) هدایت مىكند. (ولى اجبار سودى ندارد و سنت و برنامه خداوند بر آزاد گذاشتن انسانها است.)
نکته ها
از امورى كه خداوند بر خود لازم دانسته، ارشاد وهدایت مردم است. چنانكه مىفرماید: «اِنّ علینا للهُدى»(6) و در این آیه مىفرماید: «على اللَّه قصد السّبیل»
«قصد» به معناى اعتدال و میانهروى است و مراد از «قصد السّبیل» راهمیانه، یعنى راه مستقیم است. چنانكه لقمان، فرزندش را چنین موعظه مىكند؛ «واقصد فى مشیك»(7) در راه رفتن معتدل و میانه باش.
6) لیل، 12.
7) لقمان، 19.
پيام ها
1- در كنار نعمتهاى مادى (كه در آیات قبل آمد)، به نعمتهاى معنوى كه مهمترین آنها هدایت است توجّه كنیم. «و على اللَّه قصد السّبیل»
2- خداوند، تنها راه مستقیم را نشان مىدهد، راههاى انحرافى از سوى خود ماست. «و على اللَّه قصد السّبیل و منها جائر»
3- خداوند نخواسته تا مردم به اجبار ایمان بیاورند. پس انحرافِ گروهى از مردم نشانهى غلبهى آنان بر ارادهى خداوند و یا عجز پروردگار از هدایت آنان نیست. «لو شاء لهدیكم اجمعین»
4- خداوند انسان را در انتخاب راه آزاد گذارده است. «لو شاء لهدیكم اجمعین»