ترجمه
و كسانى كه به همسران خود نسبت زنا دهند، و جز خودشان شاهدى نداشته باشند، گواهى هر یك از آنان چنین است كه چهار مرتبه به خدا سوگند یاد كند كه از راستگویان است.
و پنجمینبار (بگوید:) لعنت خدا بر او اگر از دروغگویان باشد!
و عذاب (سنگسار) را از آن زن دفع مىكند، اینكه او (در مقام دفاع) چهار بار به خدا قسم بخورد شوهرش (در این نسبتى كه به او مىدهد) از دروغگویان است.
و مرتبه پنجم (بگوید:) غضب خدا بر او باد اگر شوهرش از راستگویان باشد.
و اگر فضل و رحمت خداوند بر شما نبود، و اینكه خداوند توبهپذیر و حكیم است. (رسوا مىشدید و نظام خانوادگى شما مختل مىشد)
نکته ها
شخصى به نام «هلالبن امیه» با اضطراب بر پیامبرصلى الله علیه وآله وارد شد و عرض كرد: زنم را در حال زنا دیدم، به خدا سوگند راست مىگویم. پیامبر صلى الله علیه وآله ناراحت شد. اصحاب آن حضرت نیز هیجان زده شدند كه این مرد، هم ناموسش را در چنین حالى دیده است و هم شلاق خواهد خورد، زیرا شاهدى ندارد تا سخن خود را ثابت كند. این آیه نازل شد وفرمود: اگر مردى به همسرش نسبت زنا داد و شاهدى نداشت، به جاى آوردن چهار شاهد، چهار بار بگوید: «اُشهد باللّه انّى لمن الصادقین» خدا را گواه مىگیرم كه من از راستگویانم. و براى تحكیم و تثبیت ادّعاى خود یك بار هم این جمله را بگوید: «لعنة اللّه علىّ ان كنتُ من الكاذبین» لعنت خدا بر من اگر از دروغگویان باشم.
البتّه زن نیز همچون شوهرش حقّ دارد از خود دفاع كند، زیرا ممكن است مردى با چهار سوگند دروغ، همسر خود را به سنگسار شدن محكوم كند و براى همیشه آبروى او و بستگانش را ببرد. اسلام كه حامى حقوق همگان است براى پیشگیرى از وقوع این كار، به زن نیز اجازه داده است تا براى اثبات پاكدامنى خود و نجات از سنگسار، چهار بار سوگند یاد كند و چنین بگوید: «اُشهد باللّه انّه لَمِن الكاذِبین» خدا را گواه مىگیرم كه همسرم از دروغگویان است. و براى محكم كارى بیشتر بگوید: «غَضِب اللّه علىّ اِن كان من الصادقین» قهر و غضب خدا بر من اگر همسرم از راستگویان باشد.
در پنجمین جملهى مرد، «لعنت خدا» بود و در پنجمین جملهى زن، «غضب خدا» كه از لعنت شدیدتر است، زیرا حساسیّت كسى كه مورد تهمت قرار گرفته، بیشتر است و براى نجات از سنگسار شدن حاضر است غضب خدا را تحمّل كند.
به هر حال، اگر در محضر قاضى و حاكم اسلامى، این ده جمله (پنج جمله از مرد و پنج جمله از زن) گفته شود، در اصطلاح به این كار، «لِعان» (یكدیگر را لعن كردن) مىگویند. البتّه در این مورد مسائل فقهى و حقوقى خاصّى مطرح است. قاضى باید زن و شوهر را موعظه نماید و سعى كند لعان واقع نشود و در صورت لزوم اجرا، آن دو را به مكانهاى مقدّس مانند مسجد ببرد و رو به قبله بنشاند، آن گاه مراسم لعان انجام گیرد.
با اجراى لعان و سوگند خوردن زن و شوهر و گفتن جملههاى ذكر شده، اسلام قوانینى را در نظر گرفته است كه باید به آنها عمل شود:
1- این زن و مرد، بدون صیغهى طلاق، براى همیشه از یكدیگر جدا مىشوند و حقّ مراجعه و ازدواج مجدد ندارند.
2- حدّ از هر دو برداشته مىشود، یعنى مرد، هشتاد ضربه شلاق نمىخورد و زن، سنگسار نمىشود.
قرار دادن چهار شاهد یا چهار سوگند، آن هم با لعنت و غضب، براى اثبات زنا، نشانهى آن است كه خداوند با فضل و رحمت خود از طریق این گونه احكام، مانع رسوایى افراد شده و گرنه هر روز خانوادههایى رسوا و قبیلهها و فامیلهایى به تباهى كشیده مىشوند.
پيام ها
1- حفظ آبرو در اسلام مورد توجّه است. «أربع شهادات باللّه» (قانون چهار سوگند و یك لعنت برخود، براى كنترل مردم از رسوا كردن یكدیگر است)
2- در اثبات زناى همسر، چهار سوگند و یك لعنت، به جاى چهار شاهد پذیرفته است. «اِن لم یكن لهم شهداء... فَشَهادةُ أحدهم أربع شهادات»
3- اسلام، حامى حقوق زن است. زن نیز با چهار سوگند مىتواند اتّهامى را كه مرد با چهار سوگند اثبات كرده، از خود دفع كند. «أربعشهادات... أربعشهادات»
4- اسلام براى پیشگیرى از فرو پاشى نظام خانواده، علاوه بر چهار بار خدا را گواه گرفتن، گفتن جملهى پنجمى را نیز بر هر یك از طرفین واجب كرده است. «والخامسة»
5 - نفرین برخود، براى رفع اتهام از خود جایز است. «غضب اللّه علیها»
6- اجراى قوانین و دستورات خداوند، به نفع خود مردم است. «و لولا فضل اللّه علیكم»
7- عذر پذیرى خداوند، با مصلحت و حكمت همراه است. «تَوّابٌ حكیم»
8 - قوانین كیفرى اسلام، احكامى برخاسته از حكمت الهى است. «حكیم»