ترجمه
و خویشان نزدیكت را هشدار ده.
و براى مؤمنانى كه از تو پیروى كردهاند، بال خود را بگستر (و متواضع باش).
پس اگر سرپیچى كردند بگو: قطعاً من از آنچه انجام مىدهید بیزارم.
و بر (خداى) عزیز و مهربان توكّل كن.
نکته ها
پس از نزول آیه 214، پیامبر اكرمصلى الله علیه وآله بستگانش را به مهمانى فراخواند و بعد از پذیرایى، سخن خود را آغاز و آنان را از شرك و بتپرستى نهى فرمود.(70)
كلمهى «عَشیرة»، شاید به خاطر معاشرت بستگان با یكدیگر است كه در مورد خویشان بكار مىرود.
در نیكى به دیگران (مانند دیدوبازدید، انفاق، وام، ارشاد و امربه معروف) نزدیكان انسان مقدّمند. «اَنذر عَشیرتك الاَقربین»
گشودن بال، در قرآن دربارهى دو مورد آمده است: یكى پیامبر براى مؤمنین؛ «واخفض جَناحك لمَن اتّبعك» و دیگرى فرزند براى والدین، امّا در مورد فرزند كلمهى «ذلّ» نیز آمده است. «واخفض لهما جَناح الذّل من الرّحمة»(71)
در آیهى «واَنذر عَشیرتك» زنان نیز جزو مخاطبان بودهاند. «عشیرتك» شامل زن و مرد است و تفسیر المیزان از طبرانى نقل كرده كه پیامبرصلى الله علیه وآله زنان را نیز دعوت كرده بود.
70) تفسیر مجمعالبیان.
71) اسراء، 24.
پيام ها
1- پیوند خویشاوندى سبب مسئولیّت بیشترى مىشود. «و اَنذر عشیرتك»
2- در مكتب وحى، همهى مردم در برابر قانون خدا یكسانند ونزدیكان پیامبر نیز مورد هشدار قرار مىگیرند. «و اَنذر عشیرتك»
3- در تبلیغ و نهى از منكر، اوّل از خود شروع كنید؛ «فلاتَدعُ مع اللّه» سپس نزدیكان. «و اَنذر عشیرتك»
4- ارشاد و تبلیغ باید با صراحت باشد. «و اَنذِر»
5 - روابط فامیلى نباید مانع نهى از منكر باشد. «و اَنذِر»
6- هشدار به نزدیكان، زمینهى پذیرش حقّ را در دیگران تقویت مىكند. (مردم مىگویند: این حرفها را به بستگان خود نیز مىزند). «و اَنذِر عشیرتك»
7- در میان بستگان نیز اولویّت مطرح است. «الاقربین»
8 - در بین بستگان به خاطر شناخت عمیق واعتماد، زمینهى پذیرش حقّ بیشتر است. «الاقربین»
9- هشدار باید با سوز و محبّت همراه باشد. «اَنذِر... واخفض»
10- تواضع در برابر یاران، پیروان و زیردستان، از صفات لازم براى رهبر و مبلّغ است. «واخفِض جَناحك لمَن اتّبعك»
11- با مؤمنین تواضع، از مشركان برائت. «واخفِض - فقل اِنّى برىء»
12- در اهمیّت تواضع همین بس كه خداوند پیامبر را به آن فرمان مىدهد.«واخفض»
13- لازمهى ایمان به خداوند، پیروى از پیامبر است. «لمَن اتّبعك من المؤمنین» و نفرمود: «للمؤمنین»
14- مؤمنان، به قدرى مقام دارند كه رسول اللّه صلى الله علیه وآله مأمور به فروتنى در برابر آنان مىشود. «واخفِض جناحك لمَن اتّبعك من المؤمنین»
15- ملاك برخوردها، ایمان و كفر است، نه فامیل بودن. (بستگانت را انذار ده ولى نسبت به مؤمنین تواضع كن). «اَنذر - واخفِض»
16- تواضع، تنها با زبان نیست، فروتنى در عمل نیز لازم است. «جَناحك»
17- میزان تولّى و تبرىّ، اطاعت از رسول خداست. «اتّبعك - عَصوك»
18- تنفّر قلبى از كفر كافى نیست، اعلام قولى لازم است. «فقُل»
19- كسى كه بر خداوند توكّل دارد مىتواند از عملكرد كفّار و بىاعتنایى بستگان اعلام برائت و تنفّر كند. «بَرىء - و توكّل»
20- به كسى تكیه كنیم كه قدرتمند ودوستدار ما باشد. «وتوكّلعلىالعزیزالرّحیم»