ترجمه
(حضرت شعیب به موسى) گفت: من قصد دارم تا یكى از این دو دخترم را به همسرى تو درآورم بر این (شرط) كه هشت سال براى من كار كنى و اگر (این مدّت را) به ده سال تمام كردى، پس (بسته به خواست و محبّت) از ناحیه توست و من نمىخواهم كه بر تو سخت گیرم، بزودى به خواست خداوند، مرا از صالحان خواهى یافت.
نکته ها
ما مىتوانیم تمام كارهاى خود را رنگ الهى دهیم، چنانكه قرآن مىفرماید: «صبغةاللّه و مَن أحسن من اللّه صبغة»(42) مثلاً هرگاه صورت خود را مىشوییم، قصد وضو نماییم، هرگاه مىنشینیم مثل پیامبرصلى الله علیه وآله روبه قبله نشینیم، به جاى مدرك و مقام، براى رضاى خداوند درس بخوانیم، لباسى كه براى همسر مىخریم، به مناسبت اعیاد مذهبى همچون عید غدیر یا تولّد حضرت زهراعلیها السلام باشد، هدیهاى كه براى فرزند خود مىخریم به مناسبت كسب یك كمال معنوى باشد، همان گونه كه در این آیه به جاى هشت سال فرمود: به اندازهى هشت حج.
42) بقره، 138.
پيام ها
1- اگر كارى بر اساس جوانمردى و ضعیف نوازى انجام شود، علاوه بر اجر معنوى، پاداش دنیوى نیز بدنبال دارد. «قال اِنّى اُرید أن اُنكِحُك» (حضرت موسى كه تا ساعاتى پیش حتّى بر جان خود ایمن نبود، اینك علاوه بر امنیّت جانى، صاحب زن و زندگى و كار مىشود.)
2- سنّتهاى خوب ازدواج (همچون حضور در منزل دختر و گفتگو با حضور پدرش) را از انبیا بیاموزیم. «اِنّ أبى یَدعوك - اِنّى اُرید أن اُنكحك»
3- شناخت داماد پیش از اقدام به ازدواج، امرى ضرورى است. «فلما قَصّ علیه القصص - قال اِنّى اُرید أن اُنكحك» (موسى سرگذشت خود را صادقانه به شعیب گفت و او به موسى اطمینان پیدا كرد، آنگاه پیشنهاد دامادى او را براى دخترش مطرح نمود.)
4- اگر از امین بودن، توانایى و علاقهمندى به كار جوان مطمئن شدیم «القوىّ الامین» نداشتن امكانات و مسكن را مانع ازدواج قرار ندهیم.«اُرید أن اُنكحك»
5 - پیشنهاد ازدواج از جانب پدر دختر مانعى ندارد. «اِنّى اُرید أن اُنكحك»
6- رعایت نوبت میان دختران، و ازدواج دختر بزرگتر قبل از كوچكتر، همهجا ضرورى نیست. «احدى ابنتىّ» (حضرت شعیب به حضرت موسى گفت: مىخواهم یكى از این دو دخترم را به ازدواج تو درآورم وشرط نكرد كه دخترِ اوّل باشد یا دوم.)
7- پدر نباید در امر ازدواج میان دختران، تفاوت بگذارد. «اِحدى ابنتىّ هاتین»
8 - دختر و پسر هنگام خواستگارى، مىتوانند در برابر یكدیگر قرار بگیرند. «هاتین»
9- غریزهى جنسى را جدّى بگیریم. حتّى در خانهى نبوّت، براى سلامت محیط خانه و كار، ابتدا به امر ازدواج اقدام و سپس به استخدام توجّه مىشود. «اُرید أن اُنكِحَك - على أن تأجرنى»
10- ازدواج، با مهریه همراه است. «على أن تأجرنى»
11- لازم نیست مهریه مال و ثروت باشد. حضرت شعیب به موسى گفت: دخترم را به ازدواج تو درمىآورم به شرط آنكه هشت سال براى من كار كنى. «على أن تأجرنى ثمانِىَ حجج» (البتّه در شریعت اسلام مىبایست به فتاواى مراجع تقلید مراجعه كنیم.)
12- زمانبندى قراردادها را بر اساس زمان عبادات و امور معنوى قرار دهیم. «ثمانِىَ حجج» (به جاى هشت سال، فرمود: هشت حج)
13- یكى از راههاى ترویج معروف، بزرگداشت اوقات معنوى و «ایّام اللّه» است. «ثمانِىَ حجج»
14- مقام نبوّت، مانع از صحبت پیرامون مقدار مهریه و مال الاجاره نیست. «ثمانِىَ حجج»
15- مراسم حج، در ادیان گذشته نیز سابقه داشته است. «حِجَج»
16- هنگام صحبت براى مهریه، پدر عروس، حدّاقل مورد قبول را انتخاب كند و پذیرش بیشتر را به اختیار داماد بگذارد. «فاِن أتمَمت عَشراً فمن عندك» حضرت شعیب به موسى گفت: اگر هشت سال را به دهسال برسانى اختیار با شماست.
17- در میزان مهریه، داماد را در تنگنا قرار ندهید. «فمنعندك»
18- پدر عروس در امر ازدواج سختگیرى نكند و در پرداخت مهریه، توان داماد را در نظر بگیرد. «ما ارید ان اَشُقّ علیك»
19- كسانى كه به كارگران و زیردستان خود سختگیرى مىكنند، انسانهایى ناصالح هستند. «ستَجدُنى اِن شاء اللّه من الصالحین»
20- داماد باید از ناحیهى بستگان جدید، آرامش خاطر داشته باشد. «ستجدنى اِن شاء اللّه من الصالحین»
21- بدون استمداد از خدا و گفتن انشاء اللّه، براى آینده وعدهاى ندهیم. «اِن شاء اللّه من الصالحین»
22- اعتمادِ متقابلِ داماد و خانوادهى عروس لازم است. «ستَجدُنى... من الصالحین»
اهمّیت ازدواج
در روایات مىخوانیم: ازدواج سبب حفظ نیمى از دین است. دو ركعت نماز كسى كه همسر دارد از هفتاد ركعت نماز افراد غیر متأهّل بهتر است. خواب افراد متأهّل از روزه شبزندهدار غیر متأهّل، بهتر است.(43)
آرى بر خلاف كسانىكه ازدواج را عامل فقر مىپندارند، رسولخداصلى الله علیه وآله فرمودند: ازدواج روزى را بیشتر مىكند.
همچنین فرمودند: «كسىكه از ترس تنگدستى ازدواج را ترك كند، از ما نیست و به خدا سوءظن برده است».(44)
در روایات مىخوانیم: «كسىكه براى ازدواجِ برادران دینى خود اقدامى كند، در روز قیامت مورد لطف خاص خداوند قرار مىگیرد».(45)
قرآن نسبت به تشكیل خانواده واقدام براى ازدواج، دستور أكید داده(46) و سفارش كرده كه از فقر نترسید، اگر تنگ دست باشند، خداوند از فضل و كرم خود، شما را بىنیاز خواهد كرد.(47)
ازدواج وسیلهى آرامش است.(48) در ازدواج فامیلها به هم نزدیك شده و دلها مهربان مىشود و زمینهى تربیت نسل پاك و روحیهى تعاون فراهم مىشود.(49)
در روایات مىخوانیم: «براى ازدواج عجله كنید و دخترى كه وقت ازدواج او فرا رسیده، مثل میوهاى رسیده است كه اگر از درخت جدا نشود فاسد مىشود».(50)
انتخاب همسر
معیار انتخاب همسر در نزد مردم معمولاً چند چیز است: ثروت، زیبایى، حَسب و نَسب.
ولى در حدیث مىخوانیم: «علیك بذات الدّین» تو در انتخاب همسر، محور را عقیده وتفكّر وبینش او قرار ده.(51) در حدیث دیگر مىخوانیم: چه بسا زیبایى كه سبب هلاكت و ثروت كه سبب طغیان باشد.(52)
رسول خداصلى الله علیه وآله فرمود: «هرگاه كسى به خواستگارى دختر شما آمد كه دین و امانتدارى او را پسندید، جواب ردّ ندهید و گرنه به فتنه و فساد بزرگى مبتلا مىشوید».(53)
امام حسنعلیه السلام به كسى كه براى ازدواج دخترش مشورت مىكرد فرمود: «دامادِ با تقوا انتخاب كن كه اگر دخترت را دوست داشته باشد گرامیش مىدارد و اگر دوستش نداشته باشد، به خاطر تقوایى كه دارد به او ظلم نمىكند».(54)
در روایات مىخوانیم: «به افرادى كه اهل مشروبات الكلى هستند و افراد بداخلاق وكسانى كه خط فكرى سالمى ندارند و در خانوادهاى فاسد رشد كردهاند، دختر ندهید».(55)
ناگفته نماند كه ازدواج دو نوع است: دائم و موقّت كه براى هر دو در قرآن و روایات اسلامى توصیهها و دستورات خاصّى آمده است، متأسّفانه ازدواج دائم، به خاطر برخى آداب و رسوم بىمنطق و بهانهگیرى بعضى بستگان و توقّعات خانواده عروس و داماد و آرزوهاى دور و دراز، به صورت یك معمّا و گردنهى صعب العبور در آمده است و ازدواج موقّت نیز آن گونه زشت و ناپسند شمرده شده كه فحشا جاى آن را گرفته است.
43) میزان الحكمه.
44) میزان الحكمه.
45) كافى، ج 5، ص 331.
46) نور، 32.
47) نور، 32.
48) روم، 21.
49) میزان الحكمه.
50) میزان الحكمه.
51) كنزالعمال، ح46602.
52) میزان الحكمه.
53) بحار، ج103، ص 372.
54) مكارمالاخلاق، ج1، ص446.
55) میزان الحكمه.