ترجمه
و (به یادآور) هنگامى كه خانه(ى كعبه) را محل رجوع و اجتماع و مركز امن براى مردم قرار دادیم (وگفتیم:) از مقام ابراهیم، جایگاهى براى نماز انتخاب كنید و به ابراهیم واسماعیل تكلیف كردیم كه خانه مرا براى طواف كنندگان و معتكفان وراكعان و ساجدان، پاك و پاكیزه كنید.
نکته ها
بعد از اشاره به مقام والاى ابراهیم علیه السلام در آیهى گذشته، به یادگار او یعنى كعبه اشاره نموده ومىفرماید: كعبه را براى مردم «مثابة» قرار دادیم. كلمه «مثابة» از ریشه «ثوب» به معناى بازگشت به حالت اوّل است. كعبه محلّ بازگشت و میعادگاه همه مردم است، میعادگاهى امن و مقدّس.
مقام ابراهیم جایگاهى است با فاصله تقریبى 13 متر از كعبه، كه بر حاجیان لازم است بعد از طواف خانه خدا، پشت آن دو ركعت نماز بگزارند و در آنجا سنگى قرار دارد كه حضرت ابراهیم براى بالا بردن دیوارهاى كعبه، بر روى آن ایستاده است و آن سنگ فعلاً در محفظهاى نگهدارى مىشود.
مراد از «عهد» در این آیه دستور الهى است. «عهدنا» یعنى دستور دادیم.
خداوند جسم نیست تا نیازمند خانه باشد. كلمهى «بیتى» در این آیه همانند «شهراللّه» درباره ماه رمضان است كه به منظور كرامت بخشیدن به مكان یا زمانى خاصّ، خداوند آنرا به خود منسوب مىكند. ودر عظمت كعبه همین بس كه گاهى مىفرماید: «بیتى» خانه من. گاهى مىفرماید: «ربّ هذا البیت» خداى این خانه.
پيام ها
1- شخصیّت حضرت ابراهیم، شخصیّتى جهانى است. در آیه قبل، ابراهیم را امام براى همهى مردم قرار داد و در این آیه كعبه را میعادگاه همه مردم قرار داده است. «جعلنا البیت مثابة للنّاس»
2- جامعه نیازمند امام و امنیّت است. در آیهى قبل فرمود: «انّى جاعلك للناس اماماً» و در این آیه مىفرماید: «واذ جعلنا البیت مثابةً للناس وأمناً»
3- كسى كه در راه خداوند حاضر شود خود و همسر و فرزندش را تسلیم نماید، باید تمام سرها در جاى پاى او براى خداوند به خاك برسد. «مصلّى» [419]
4- چون خانه از خداست؛ «بیتى» خادم آن نیز باید از اولیاى او باشد. «طهّرابیتى»
5 - زائران بیتاللّه را همین كرامت بس كه ابراهیم و اسماعیل، مسئول طهارت و پاكى آن بیت براى آنها بودهاند. «طهّرا بیتى للطائفین...»
6- عبادت با طهارت، پیوند دارد. «طهّرا... والركع السجود»
7- عبادت و نماز به قدرى مهم است كه حتّى ابراهیم و اسماعیل براى انجام مراسم آن مأمور پاكسازى مىشوند. «طهّرا بیتى لِ ... الرّكّع السجود»
8 - مسجدِ مسلمانان باید پاكیزه و رغبتانگیز باشد. «طهّرا... الرّكّع السجود»
419) مضمون حدیثى كه در تفسیر نورالثقلین، ج1 ص 122، آمده است.