ترجمه
وقطعاً شما را با چیزى از ترس، گرسنگى، زیان مالى وجانى وكمبود محصولات، آزمایش مىكنیم وصابران (در این حوادث وبلاها را) بشارت بده.
نکته ها
خداوند متعال، همهى انسانها را آزمایش مىكند، امّا آزمایش و امتحان همه یكسان نیست. تمام جهان، صحنه آزمایش و تمام مردم حتّى پیامبران نیز مورد امتحان قرار مىگیرند. باید بدانیم كه آزمایشهاى خداوند براى رفع ابهام نیست، بلكه براى شكوفایى استعدادها و پرورش انسانها است. وسایل آزمایش الهى نیز تمام حوادث تلخ و شیرین و از جمله ترس و گرسنگى، زیان مالى و جانى و كمبود محصولات است. ترس از دشمن، محاصرهى اقتصادى، جنگ و جهاد و اعزام فرزندان و عزیزان به میدانهاى نبرد، از جمله امتحانات است.
براى پیروزى در آزمایشِ خوف از دشمن، نیاز به توكّل و یاد خداست و براى مبارزه با كمبودها، نیاز به صبر است كه در دو آیه قبل «واستعینوا بالصبر والصلوة» راه را نشان داده است.
لازم نیست همهى مردم با همهى مسائل آزمایش شوند، بلكه ممكن است:
الف: هركس با چیزى آزمایش شود.
ب: فردى در آزمایشى روسفید باشد، ولى در امتحان دیگرى رسوایى به بارآورد.
ج: ممكن است آزمایش فردى، وسیلهى آزمایش دیگران نیز باشد.
گاهى كم شدن مال و محصولات یا پیدا شدن خوف و ترس و سایر مشكلات، به خاطر آزمایش الهى است، ولى در بعضى اوقات، این امور كیفر اعمال خود انسانهاست. انسانها گاهى مرتكب بعضى گناهان مىشوند كه خداوند آنهارا به برخى گرفتارىها مبتلا مىكند. حضرت على علیه السلام مىفرماید: «انّ اللَّه یبتلى عباده عند الاعمال السیّئة بنقص الّثمرات و حبس البركات و اغلاق خزائن الخیرات لیتوب تائب ویتذكّر متذكّر» [465] همانا خداوند، بندگان خود را به خاطر اعمال فاسدشان، به كمبود محصول و حبس بركت و بسته شدن منابع خیر، گرفتار مىكند تا شاید متذكّر شوند و توبه نمایند.
البتّه همین تنبّه نیز آزمایش است، همانگونه كه بر اثر ایمان نعمتى مىدهد كه وسیله آزمایشى است؛ «لاسقیناهم مآء غدقاً لِنَفتنهم فیه» [466] همانا آبى گوارا به آنان نوشاندیم تا ایشان را آزمایش كنیم.
خداوند چندین عنایت به صابران نموده است از جمله:
1- محبّت. «واللَّه یحبّ الصابرین» [467]
2- نصرت. «ان اللَّه مع الصابرین» [468]
3- بهشت. «یجزون الغرفة بما صبروا» [469]
4- پاداش بىحساب. «انما یوفّى الصّابرون اجرهم بغیر حساب» [470]
5 - بشارت. «بشّر الصابرین»
راه پیروزى در آزمایشهاى الهى چند چیز است:
الف: صبر و مقاومت.
ب: توجّه به گذرا بودن حوادث و مشكلات.
ج: توجّه به تاریخ گذشتگان كه چگونه مشكلات را پشت سر گذاردهاند.
د: توجّه به اینكه همه مشكلات ما در منظر و دید خداست و همه چیز حساب دارد.
امام حسین علیه السلام وقتى فرزندش روى دستانش تیر خورد و شهید شد، فرمود: «هَوِّن علىّ ما نزل بى انّه بعین اللّه» [471] این حادثه سخت، چون خدا مىبیند برایم آسان مىنماید.
465) نهجالبلاغه، خطبه 143.
466) جنّ، 16.
467) آلعمران، 146.
468) بقره، 153.
469) فرقان، 75.
470) زمر، 10.
471) بحار، ج45، ص46.
پيام ها
1- آزمایش و امتحان یك برنامه و سنّت حتمى الهى است. «ولَنبلوَنّكم»
2- ناگوارىها، سبب مقاومت ورشد است. بسیارى از صفات انسان از قبیل صبر، رضا، تسلیم، قناعت، رهد، تقوا، حلم و ایثار، در سایهى برخورد با تنگدستىها است. «وبشّر الصابرین»
3- مورد بشارت، در آیه بیان نشده است تا شامل انواع بشارتهاى الهى باشد. «بشّر الصابرین»