ترجمه
محمّد صلى الله علیه وآله، پدر هیچ یك از مردان شما نبوده و نیست، بلكه رسول خدا و خاتم پیامبران است؛ و خداوند به همه چیز آگاه است.
نکته ها
در این آیه هم كلمه «رسول» و هم كلمه «نبىّ» آمده است. «رسول» صاحب كتاب و «نبىّ» خبر دهنده است، یا آنكه «رسول» پیامآور و «نبىّ» انجام دهنده رسالت است.(398)
«خاتَم» به معناى نگین انگشتر است كه در قدیم با حك كردن نام خود بر روى آن، پایان نامهها و دستورها را با آن مُهر مىكردند. خاتم و در اینجا كنایه از آخرین پیامبر بودن است.
گرچه در قرآن آیات فراوانى بیانگر جهان شمولى و جاودانگى آیین حضرت محمّدصلى الله علیه وآله است، مانند: «للعالمین نذیرا»(399)، «لانذركم به و من بلغ»(400)، «كافّة للناس»(401) و در روایات، حدیث متواتر «لا نبىّ بعدى» و حدیث معروف «حلال محمّد حلال ابداً الى یوم القیامة»(402) و دهها حدیث دیگر بر این مطلب تأكید كردهاند، ولى این آیه روشنترین دلیل بر خاتمیّت پیامبر اسلام است.
این آیه تنها آیهاى است كه هم نام پیامبر و هم رسالت پیامبر را در قالب دو عنوان ذكر كرده است: «محمّد»، «رسول اللّه»، «خاتم النّبیّین»
چند سؤال
1. چرا پس از اسلام انسانها به پیامبر جدید نیاز ندارند؟
پاسخ: دلیل اصلىِ تجدید نبوّتها و آمدن پیامبران جدید، دو چیز بوده است: یكى تحریف دین سابق، به گونهاى كه از كتاب خدا و تعالیم پیامبر پیشین امور بسیارى تحریف شده باشد و دیگرى تكامل بشر در طول تاریخ كه مقتضى نزول قوانین جامعتر و كاملتر بود.
امّا پس از پیامبر اسلام، این دو امر واقع نشده است. زیرا اوّلاً قرآن، بدون آنكه كلمهاى از آن تحریف شود، در میان مردم باقى است و ثانیاً جامعترین و كاملترین قوانین در آن مطرح شده و بر اساس علم خداوند، تا روز قیامت هیچ نیازى براى بشر نیست، مگر آنكه حكمش در اسلام بیان شده است.
2. چگونه نیازهاى متغیّر انسان با خاتمیّت دین سازگار است؟
پاسخ: انسان در مراحل تحصیلى خود تا درجهى اجتهاد و دكترى به استاد نیاز دارد، پس از آن به مرحلهاى مىرسد كه مىتواند بدون استاد، نیازهاى خود را از مطالبى كه آموخته به دست آورد. باب اجتهاد باز است و مىتوان قوانین مورد نیاز را از قواعد كلّى استنباط كرد. البتّه بر اساس اصولى كه فقها براى استخراج احكام تدوین نمودهاند.
3. چرا رابطه بشر با عالم غیب قطع شد؟
پاسخ: وحى نازل نمىشود ولى رابطه با غیب همچنان باقى است، امام معصومعلیه السلام حضور دارد و فرشتگان الهى بر او نازل مىشوند،(403) امدادهاى غیبى به انسانهاى شایسته مىرسد؛ حتّى افراد عادى اگر متّقى باشند نور الهى پیدا مىكنند و خداوند راه حقّ را به نحوى به آنان نشان مىدهد. «اتّقوا اللّه... یجعل لكم نورا»(404)
398) معجمالفروق اللغویة.
399) فرقان، 1 .
400) انعام، 19 .
401) سبأ، 28 .
402) كافى، ج1، ص 58 .
403) بنگرید به اصول كافى بحث امامت.
404) حدید، 28.
پيام ها
1- پسرخوانده هرگز پسر نیستو پدرخوانده نیز پدر نیست تا ازدواج او با همسر مطلّقهى پسرخواندهاش جایز نباشد. «ما كان محمّد أبا أحد و رجالكم»
2- حكم مادرى همسران پیامبر براى مردم، (كه در آیه 6 مطرح شد) دلیل حكم پدرى آن حضرت نیست. «ما كان محمّد أبا أحد...»
3- خاتمیّت پیامبر اسلام، بر اساس علم و حكمت الهى است. «خاتم النبیّین - اللّه بكلّ شىء علیما»