ترجمه
و (یاد كن) آن گاه كه در آتش به محاجّه (و آوردن دلیل) مىپردازند، پس زیردستان به كسانى كه تكبّر ورزیدند، گویند: «همانا ما پیرو شما بودیم، آیا (امروز) شما مىتوانید حتّى بخشى از آتش را از ما دور كنید؟»
نکته ها
واژهى «احتجاج»، هر كجا در قرآن آمده از طرف افراد منحرف بوده است. «و اذ یتحاجّون فى النّار»
در آیات قبل سخن از قهر خداوند نسبت به آل فرعون بود، این آیات گفتگوى مستكبران و فرعونهاى تاریخ را با اطرافیان و یاوران متملّق آنان در دوزخ بیان مىكند. آرى احساس حقارت و خود كم بینى افرادى را به جمع شدن دور طاغوتها وادار مىكند ولى این امر از نظر عقل و منطق و وحى پذیرفته نیست. نظیر آنكه گاهى مشكلات زندگى افرادى را به خلافكارى وادار مىكند در حالى كه باید با صبر و زهد و تلاش مشكلات را حل كرد، نه با دست زدن به خلاف.
پيام ها
1- یاد گفتگوهاى دوزخیان، عامل هشیارى و بیدارى است. «اذ»
2- خصومت و محاجّهى دوزخیان با یكدیگر استمرار دارد. «یتحاجّون»
3- آتش دوزخ با همهى سنگینى و دردناكى، نیروى درك و فهم انسان را محو نمىكند. «یتحاجّون»
4- دوزخیان با یكدیگر احتجاجات و استمدادها دارند. «یتحاجّون فى النار»
5 - مشكلات دنیوى مجوّز سرسپردگى به طاغوت نیست، بلكه این سرسپردگى انسان را به دوزخ خواهد كشاند. «فى النار فیقول الضعفاء...»
6- در دوزخ مجرمان یكدیگر را مىشناسند، دنیا را به یاد مىآورند و قدرت سخن گفتن دارند. «یتحاجّون - فیقول»
7- سرانجام تقلیدها و تبعیتهاى نابجا دوزخ است. «انّا كنّا لكم تبعاً»
8 - خطر آن جا است كه انسان با تمام وجود پیرو باطل باشد. «تبع» (یعنى یك پارچه پیرو بودیم، بر خلاف «تابع»)
9- پیروى از باطل مشكل آفرین است؛ توجّه كنیم به دنبال چه كسى حركت مىكنیم. «انا كنا لكم تبعاً»
10- مجرم در قیامت از بى كسى، به مجرم دیگر پناه مىبرد. «فهل انتم مغنون عنّا»
11- مجرم از ناچارى به تخفیف بخشى از عذاب قانع است. «نصیباً من النار»