ترجمه
او كسى است كه شما را از خاك آفرید، سپس از نطفهاى، سپس از علقهاى (خون بسته شده)، سپس شما را به صورت نوزادى (از رحمها) بیرون مىآورد، سپس (رشدتان مىدهد) تا به كمال قوّت خود برسید (و) آنگاه تا پیر شوید، و بعضى از شما پیش از رسیدن به پیرى مىمیرد (ولى بعضى از شما زنده مىمانید) تا به سرآمدى كه معیّن است، برسید و باشد كه تعقّل كنید.
نکته ها
خداوند در این آیه، آفرینش، زندگى و مرگ انسان را در هفت مرحله بیان كرده است.
آفرینش انسان از خاك، به دو صورت معنا شده است:
الف) انسانِ اولى از خاك آفریده شده است.
ب) انسانهاى موجود از نطفه و نطفه از غذا و غذا از مواد غذایى خاك ریشه مىگیرند.
در آیات قبل به دعا و معرفت و اخلاص و شكر و تسلیم اشاره شده است. این آیه به منزلهى زمینه سازى براى رسیدن به آن مراحل است.
پيام ها
1- آغاز خلقت بشر از خاك است نه حیوانات تكامل یافته. «خلقكم من تراب»
2- قدرت الهى از خاك بى جان، انسان جاندار مىسازد. «خلقكم من تراب»
3- قدرت الهى، از خاك، انسان متفكر مىسازد. «من تراب - تعقلون»
4- مراحل خلقت به صورت تدریجى صورت مىگیرد. «ثمّ...ثمّ...ثمّ»
5 - آفرینش انسان از خاك و نطفه به دست خداست، امّا این ما هستیم كه باید با تلاش، خود را به جایى برسانیم. «ثمّ لتبلغوا»
6- زندگى انسان مراحل تكامل را طى مىكند. «تراب - طفلاً - شیوخاً - یتوفّى»
7- گرفتن جان به دست خداست. «یتوفّى»
8 - مرگ نابودى نیست؛ گرفتن روح از جسم است. «یتوفّى»
9- تكامل انسان، محدودیّت ندارد. (با توجّه به این كه مقدار رشد در آیه معیّن نشده، هركس مىتواند به مراحلى از قدرت وشدّت برسد.) «لتبلغوا اشدّكم»
10- میزان عمر هر كس از قبل تعیین شده است. «اجلاً مسمّى»
11- بهترین بستر تعقّل، آفرینش خود انسان است. «من تراب ثمّ من نطفة... لعلّكم تعقلون»