ترجمه
و در زمین براى اهل یقین، نشانههایى است.
و در (آفرینش) خودتان (نیز نشانههایى از قدرت، عظمت و حكمت الهى است.) پس چرا (به چشم بصیرت) نمىنگرید؟
و (تقدیر و تدبیر) رزق شما و آنچه وعده داده مىشوید، در آسمان و عالم بالاست.
پس به پروردگار آسمان و زمین سوگند، این سخن ما حق است همچنان كه شما سخن مىگویید. (همان طور كه در سخن گفتن خود شك نمىكنید، در گفتههاى ما نیز شك نكنید.)
نکته ها
قرآن، شرط هدایت شدن و به یقین رسیدن از طریق آیات طبیعت و كتاب شریعت را، دلِ آماده مىداند: «آیات للموقنین»، «لقوم یسمعون»(16)، «لقوم یتفكّرون»(17)، «لقوم یعقلون»(18)، «لكل صبّار شكور»(19)، «لقوم یؤمنون»(20)، «لاولى النُهى»(21)، «لآیات للمتوسّمین»(22)، «لآیات للعالِمین»(23) و «هدىً للمتّقین»(24).
در آفرینش زمین و انسان نكات بسیارى نهفته است از جمله:
حجم زمین، مساحت و عمق آن، كوهها و درهها، فاصله آن با خورشید و كرات دیگر، حركات گوناگون زمین، معادن پیدا و ناپیدا، روئیدنىها، آبهاى ذخیره شده، رنگها، سنگها، خاكها، میوهها، گیاهان، تصفیه كنندگى زمین، تأمین كننده تمام نیازهاى ساكنان آن و دارا بودن مواد غذایى براى تغذیه همه حیوانات و انسانها، كه براى طالبان یقین نشانههاى قدرت و حكمت خداوند است.
حالات مختلف بدن، از نطفه تا مراحل بعد، نشانه قدرت اوست. غرایز گوناگون انسان نشانه حكمت و علم او به نیازهاى انسان است.
هماهنگى میان حواسّ بدن و عدم اصطكاك آنها با یكدیگر، نظام استخوانبندى و اعصاب، دستگاه تنفس، دستگاه گوارش، دستگاه بینایى و شنوایى، نظام دفاعى، همه و همه نشانههایى از خداوند قادر متعال است.
حضرت علىعلیه السلام مىفرماید: خداوند تو را شنوا و بینا آفرید، هم شاد مىشوى و هم غضبناك، هم گرسنگى را احساس مىكنى و هم سیرى را.(25)
مردم به خاطر ضعف ایمان به مقدّر بودن رزق، گرفتار گناه، سرقت، كم فروشى، حرص، بخل و انواع خلافكارىها مىشوند.
نزول رزق، با حساب و كتاب دقیق است، «عندنا خزائنه و ما ننزّله الاّ بقدر معلوم»(26) اصل و سرچشمه نزد ماست و ما جز به مقدار معلوم، فرو نمىفرستیم.
آیه «فى السماء رزقكم و ما توعدون» را چند نوع مىتوان معنا كرد:
الف. مراد باران باشد كه از آسمان نازل مىشود و همچنین نور و ابر و باد و...
ب. مراد آن باشد كه تقدیر امور زمینیان در آسمانهاست.
ج. رزق ابدى كه بهشت است در آسمانهاست.
د. تحقق وعدههاى الهى (نزول رحمت یا عذاب) از سمت آسمان است.(27)
«مثل ما انكم تنطقون» یعنى همان اندازه كه سخن گفتن شما برایتان محسوس است و واقعیّت دارد، وعدههاى الهى نیز همین گونه است، پس در آنها شك نكنید.
پيام ها
1- نشانههاى قدرت و حكمت الهى در زمین، همراه با پیشرفت علم و كشف اسرار طبیعت، روز به روز آشكارتر مىشود. «و فى الارض آیات...»
2- آیات و نشانههاى الهى در زمین، بسیار زیاد و قابل توجّه است. «و فى الارض آیات» (كلمه «آیات» جمع و نكره آمده كه بیانگر تعدّد و عظمت است.)
3- خداشناسى، باید بر اساس یقین و بصیرت باشد. «و فى الارض آیات للموقنین»
4- تا روحیه باور در انسان نباشد، نعمتها نشانه خداوند شمرده نمىشود. «آیات للموقنین»
5 - مطالعه طبیعت، راه تقویت ایمان و باور توحیدى است. «آیات للموقنین»
6- وجود انسان به قدرى با عظمت است كه خداوند آن را هم ردیف كره زمین قرار داده است. «فى الارض... فى أنفسكم»
7- خودشناسى، راه خداشناسى است. «آیات للموقنین... فى أنفسكم»
8 - مشكل اساسى كفّار و بىدینان، سطحى نگرى آنان است و خداوند آنان را از این جهت مورد توبیخ قرار مىدهد. «افلا تبصرون» (بصیرت، به معناى نگاه عمیق و دقیق است)
9- نگاهى كه همراه با بصیرت نباشد، قابل توبیخ و سرزنش است. «أفلا تبصرون»
10- سرچشمهى رزق، در آسمان است. (باران، نور، باد، ابر و هوا و...) «و فى السّماء رزقكم»
11- هرگونه خیر و بركت یا قهر و عذاب الهى، به عنوان پاداش یا كیفر از آسمان نازل مىگردد. «فى السّماء... ما توعدون»
12- آسمان و زمین، تحت ربوبیّت و تدبیر الهى در مسیر كمال است. «فوربّ السّماء و الارض»
13- تأمین و تقدیر روزى زمینیان در آسمانها، نمودى از ربوبیّت گسترده خداوند در آسمان و زمین است. «فوربّ السّماء و الارض»
14- قدرت نطق و سخن گفتن، از مواهب ویژه پروردگار به انسان است كه خداوند براى حقیقى بودن سخن و وعدهى خود، به سخن گفتن بشر مثل مىزند. «انه لحقّ مثل ما انكم تنطقون»