ترجمه
آیا به شتر نمىنگرند كه چگونه آفریده شده؟
و به آسمان، كه چگونه برافراشته شده
و به كوه كه چگونه برپا داشته شده
و به زمین كه چگونه گسترده شده است؟
نکته ها
اگر روحیه تفكر در انسان باشد، همه هستى كلاس درس است. یك چوپان در بیابان هم گویى در بزرگترین كتابخانههاى دنیاست؛ زیر پایش زمین است، بالاى سرش آسمان، در اطرافش كوهها و جلوى رویش شترها، و اگر در هر یك دقت كند، اسرار بسیارى را كشف مىكند. مثلاً شتر از اسب بیشتر مىدود، از الاغ بیشتر بار مىبرد. در میان حیوانات بعضى براى سوارى، بعضى براى گوشت و بعضى براى شیر مورد استفاده قرار مىگیرند، ولى شتر همه چیزش قابل استفاده است. پلكهایش در برابر باد و خاك بیابان مقاوم است، در كوهان خود چربى و غذا را ذخیره كرده و در برابر گرسنگى مقاوم است. در بدنش آب را نگهدارى كرده و در برابر تشنگى مقاوم است، راه را مىداند، چنان رام است كه صدها شتر تسلیم یك ساربان مىشوند، كف پاى او براى ریگزار آفریده شده، گردن او پله سوار شدن و اهرم بار برداشتن و خلاصه به قول عربها، شتر كشتى بیابانهاست. قوىترین، كم خرجترین، پرفایدهترین و آرامترین و بردبارترین حیوان است.
پیدایش آسمانها و كوهها و زمین تصادفى نیست، بلكه كاملاً حكیمانه آفریده شده و در جاى خود قرار داده شدهاند.
در هر نعمتى یك جهتى برجستگى دارد (در شتر، نحوهى آفرینش؛ در آسمان، بلندى؛ در زمین، گستردگى و در كوهها نحوهى نصب شدن).
آسمانها، كرات، مَدار كرات، نظم و حساب آنها كه هر روز گوشهاى از عجایب آنها كشف مىشود، از عرصههاى همیشگى مطالعه و كشف و تأمّل هستند.
كوهها و ریشههاى آنها در دل زمین، مثل میخها و حلقههاى زنجیر زمین را از تزلزل و اضطرابى كه در اثر مواد گداخته درون زمین پدید مىآید، حفظ مىكنند، برفها را در خود ذخیره نموده و به تدریج روانه مىكنند، جلو طوفانها را گرفته و سبب تصفیه هوا مىشوند، مخزن انواع معدنها و مواد صنعتى بوده و علاماتى براى مسافران و بسترى براى پرورش بعضى از گیاهان هستند. دیگر كوهها از طریق انواع سنگهاى قیمتى و زینتى مثل عقیق یا سنگهاى عمرانى همچون مرمر در ساختمانها، سرمایهاى پایانناپذیر براى بشر هستند و خلاصه در این آیات به مسائل جهانشناسى و حتّى تمام مسائلى همچون كشاورزى، دامدارى، صنعت و امور فضایى به نحوى اشاره شده است.
پيام ها
1- كسانى كه در كشف حقایق هستى عمیق نمىشوند، مورد سرزنش خداوند هستند. «افلا ینظرون»
2- از محسوسات عبور كنید تا به معقولات برسید. «افلا ینظرون...»
3- در معاد و نعمتهاى ویژه بهشتیان شك نكنید، مگر آفریدههاى عجیب خدا را در دنیا نمىبینید؟ «افلا ینظرون الى الابل»
4- همان گونه كه اصل آفریدهها دلیل بر وجود خداست، چگونگى و پیچیدگى آفریدهها هم دلیل بر قدرت و علم و حكمت اوست. «كیف، كیف، كیف...»