ترجمه
(به یاد آورید) زمانى كه (خداوند) از سوى خود براى آرامش شما، خوابى سبك بر شما مسلّط ساخت واز آسمان بارانى بر شما فرستاد تا شما را با آن پاك كند وپلیدى (وسوسهى) شیطان را از شما بزداید و دلهاى شما را محكم و گامهایتان را با آن استوار سازد.
نکته ها
«نُعاس»، به ابتداى خواب وخواب سبك و آرامبخش گفته مىشود، یعنى در حال استراحت آنچنان خواب عمیقى بر شما مسلّط نشد كه دشمن از آن سوء استفاده كرده و بر شما شبیخون بزند. [438]
لشكر قریش با ساز و برگ جنگى فراوان و آذوقهى كافى و حتّى زنان خواننده براى تقویت روحیّه جنگجویان، وارد منطقهى بدر شدند و ابتدا چاههاى آب را در اختیار خود گرفتند ولى مسلمانان دچار تزلزل بودند. پیامبر كه مىدید یارانش ممكن است شب را به آرامى نخوابند و فردا با جسم و روحى خسته در برابر دشمن قرار گیرند، بشارت داد كه فرشتگان الهى به یارى آنان خواهند آمد و آنها را دلدارى داد به طورى كه شب را به آرامى خوابیدند. از طرف دیگر علاوه بر كمبود آب براى تطهیر و رفع تشنگى، مشكل اساسى منطقهى بدر، وجود شنهاى نرم و روان بود كه پاها در آن فرو مىرفت، در آن شب باران بارید و مسلمانان دلگرم شدند و زمین زیر پایشان سفت شد.
البتّه ممكن است مراد از ثبات قدم در آیه، همان استقامت و پایدارى باشد، نه محكمشدن پاها در زمین باران خورده. هر دو احتمال نیز با هم ممكن است.
مراد از «پاك شدن از پلیدى» ممكن است پاك شدن از وسوسههاى شیطان و یا پاك شدن از پلیدى جسمانى بر اثر جنابت بعضى در آن شب باشد، به هر حال باران با توجّه به نیاز شدید مسلمانان، همهى این مشكلات را برطرف كرد. [439]
امام صادق علیه السلام فرمود: آب باران بیاشامید كه امراض را برطرف مىكند، آنگاه این آیه را تلاوت فرمودند. [440] «یذهب عنكم رجز الشیطان»
438) تفسیر نمونه
439) تفسیر نمونه
440) كافى، ج6، ص387
پيام ها
1- با اراده و امداد الهى، در برابر دشمن مسلّح و انبوه هم مىتوان آرامش داشته و آرام خوابید، و اگر خدا نخواهد، در بهترین باغها و شرایط، نه خوابى هست و نه آرامشى. «اذ یغشّیكم النعاس أمنة منه»
2- گاهى استراحت وخواب سبك در جنگ، نعمت بزرگ الهى است، كه هم خستگى را بر طرف مىكند و هم مجال شبیخون به دشمن نمىدهد. «النّعاس أمنة منه»
3- اگر ایمان و صبر باشد، خداوند عوامل طبیعى را در اختیار انسان و به سود او قرار مىدهد. «ینزّل علیكم من السماء ماءً»
4- نقش عوامل طبیعى همچون باد، باران، خواب و... را در جبههها نباید تصادفى پنداشت. «یغشّیكم النعاس... ینزّل علیكم...»
5 - پاكى ظاهرى: «لیطهّركم» و پاكى باطنى: «یذهب عنكم رجز الشیطان»، هر یك به تنهایى ارزش است، امّا ارزشمندتر وجود هردو با هم مىباشد.
6- انتظار خداوند از مجاهد مسلمان، پاكى و داشتن روحیّهاى بالا و مقاوم و ثابتقدم بودن است. «لیطهرّكم... لیربط على قلوبكم»