ترجمه
و به یاد آورید زمانى را كه شما كم بودید و در زمین (مكّه) مستضعف بودید، مىترسیدید مردم (دشمنان) شما را بربایند، پس (خداوند در مدینه) پناهتان داد و با یارى خویش، شما را نیرومند كرد و از پاكیزهها به شما روزى داد، باشد كه شما شكرگزارى كنید.
نکته ها
«تَخطّف»، به معناى به سرعت گرفتن و ربودن است.
مسلمانان مكّه قبل از هجرت پیامبر به مدینه، همواره مورد اذیّت و آزار و شكنجهى مشركان بودند، لذا با سفارش و تدبیر پیامبر به صورت فردى یا دستهجمعى به دیگر مناطق هجرت مىكردند؛ بعضى به حبشه، بعضى به یمن و طائف و برخى به شعب ابىطالب رفتند و پیوسته در ترس و اضطراب بودند و هنگامى كه به مدینه مهاجرت كردند، هیچ خانه و كاشانهاى نداشتند و عدّهى بسیارى از آنان جزو اصحاب صُفّه ودر مسجد پیامبر جاى گرفته بودند. انصار نیز در اوائل هجرت پیامبر به مدینه، در فقر و ندارى و قحطى گرفتار بودند به حدّى كه به دانهاى خرما بسنده مىكردند، به علاوه گرفتار اذیّت و آزار یهودیان نیز بودند.
امّا در اواخر بعثت، خداوند به مسلمانان مكنت و توانایى داد وبه چنان قدرتى رسیدند كه اهل ذمّه به آنان جزیه مىدادند و یا مشركان همواره در ترس و اضطراب از كشته و اسیرشدن و به غلامى و كنیزى گرفتار شدن توسط مسلمانان بودند و بعضى نیز با طوع و رغبت اموال خود را تقدیم مسلمانان مىكردند. [481] در اینجا خداوند ضعف و ناتوانى آنان را یادآور مىشود تا شكرگزار قدرت و امنیّت موجود باشند.
481) تفسیر اطیب البیان
پيام ها
1- یادآورى روزهاى ناتوانى و روزهاى یارى خداوند، مایهى دور شدن از فتنههاست. «واتّقوا فتنة - واذكروا»
2- در ابتدا تعداد مسلمانان، بسیار كم بود. (كلمه «قلیل» به جاى «قلیلون»، تأكید بر كم بودن است)
3- مسلمانان در مكّه تا پیش از هجرت به مدینه، دائماً ترس و دلهره داشتند. «تخافون» (فعل مضارع، نشانهى استمرار است)
4- در راه حقّ، از كمى نفرات وناتوانى وآوارگى نهراسیم، «واذكروا اذ انتم قلیل» كه یارى خداوند حتمى است. «فاواكم و ایّدكم...»
5 - امنیّت «فاواكم»، توان رزمى و پیروزى «ایّدكم بنصره» و بهبود امكانات اقتصادى «رزقكم من الطیّبات»، از نعمتهاى ویژه الهى مىباشد.
6- یادآورى روزهاى ضعف و مقایسه آن با روزهاى پیروزى، مایهى شكرگزارى و عشق و توكّل به خداوند است. «واذكروا... لعلّكم تشكرون»
7- در سایهى ایمان، خداوند به گروه اندكِ ضعیفِ هراسناك، عزّت و قدرت و مكنت مىبخشد. (كلّ آیه)