ترجمه
اى پیامبر! مؤمنان را بر پیكار (با كفّار) تشویق كن، اگر بیست نفر از شما پایدار باشند، بر دویست نفر پیروز مىشوند واگر از شما صد نفر (مقاوم) باشند، بر هزار نفر از كافران غلبه مىیابند، زیرا آنان گروهى هستند كه (آثار ایمان را) نمىفهمند.
نکته ها
این آیه، موازنهى قوا را در عدد نفى مىكند و به روحیّه، ایمان و صبر تكیه مىكند و براى اینكه گمان نشود پیروزى بیست نفر بر دویست نفر مبالغه است، تكرار مىكند كه صد نفر بر هزار نفر چیره مىشوند، به شرط آنكه مؤمن و صبور باشند.
در جنگهاى صدر اسلام، هرگز موازنهى آمارى بین مؤمنان و كفّار نبوده است. در جنگ بدر، 313 نفر در برابر هزار نفر، در اُحد، 700 مسلمان در مقابل 3000 كافر، در جنگ خندق، سه هزار نفر در برابر ده هزار نفر و در جنگ موته، ده هزار مسلمان در مقابل صد هزار نفر از كفّار قرار داشتند.
امام صادق علیه السلام فرمودند: در آغاز كار، یك مؤمن مأمور بود كه با ده مشرك جهاد كند و حقّ فرار و پشت كردن را نداشت. [562]
پيام ها
1- از وظایف رهبر، تشویق مردم به جهاد و مبارزه با دشمن است. (نقش سخنان فرماندهى قبل از عملیات). «یا ایّها النّبىّ حَرِّض»
2- كارهاى دشوار، نیاز به تشویق، ترغیب و تلقین دارد. «حَرِّض»
3- در جنگ و جهاد، تبلیغات ضرورى است. «حَرِّض»
4- عامل تعیین كننده در جبهههاى نبرد، ایمان و پایدارى است، نه تنها تعداد نفرات و موازنهى ظاهرى نیروها. «عشرون صابرون یغلبوا مأتین»
5 - در آغاز اسلام، حكم جهاد با وجود یك دهم نیروهاى دشمن، محقّق مىشد. «عشرون صابرون یغلبوا مأتین» مسلمانان صدر اسلام داراى چنان ایمان، معرفت و یقینى بودند كه پیروزى آنان بر ده برابر خود، قطعى و تضمین شده بود. («یغلبوا»، بیانگر تضمین بودن پیروزى است)
6- سرباز اسلام باید سه ویژگى داشته باشد: ایمان، صبر و آگاهى. («مؤمنین»، «صابرون»، و در بارهى كفّار مىفرماید: «لایفقهون»).
7- تكالیف خداوند، بر اساس توانایىهاى فكرى و جسمى انسان است. (در برههاى از زمان، یك نفر باید با ده نفر مبارزه مىكرد كه این آیه به آن اشاره دارد، ولى در برههاى دیگر، یك نفر در برابر دو نفر كه در آیه بعد اشاره شده است.)