ترجمه
(به یاد آورید) زمانى كه (در جنگ بدر) از پروردگارتان فریادرسى مىطلبیدید، پس او دعا و خواستهى شما را اجابت كرد (و فرمود:) من یارىدهنده شما با فرستادن هزارفرشتهى پیاپى هستم.
نکته ها
«مُردف» از «اِرداف»، به معناى ردیف و پشت سر هم قرار گرفتن است، یعنى نزول فرشتگان امدادگر پیاپى ادامهدار است. در آیه 124 سورهى آلعمران، از سه هزار فرشتهى یارى كننده یاد شده «ثلاثةآلاف» و در آیهى پس از آن، سخن از پنج هزار فرشتهى نشاندار است. این اختلاف رقمها شاید به میزان مقاومت آنان بوده است. یعنى هر چه مقاومت مسلمانان بیشتر مىشد، امداد غیبى خداوند نیز بیشتر مىشد. بنابراین «مردفین» یعنى این هزار فرشته، فرشتگان دیگرى را در پى دارند.
با توجّه به آیهى بعد، فرشتگان تنها براى دلگرمى و تقویت روحیّهى مؤمنان نازل شدند و وارد جنگ و نبرد با دشمن نشدند و گرنه دیگر فضیلتى براى مجاهدان بدر نمىبود، علاوه بر آنكه نحوهى كشتهشدن هریك از كفّار و اسامى قاتلان آنان نیز در تاریخ آمده است. [430]
در جنگ بدر، تعداد مسلمانان یك سوّم كفّار و ساز و برگ نظامى آنان هم بسیار اندك بود، و به فرموده حضرت على علیه السلام، تنها سوارهى آنان مقداد بود، [431] همچنین آنان آمادگى روحى هم براى جنگ نداشتند. هنگامى كه جمعیّت كفّار و تجهیزات آنان را دیدند، وحشتزده و مضطرب شدند و به خدا پناه آوردند، پیامبراكرم صلى الله علیه وآله نیز دست به دعا برداشت و فرمود: «الّلهم انجز لى ما وعدتنى، الّلهم ان تهلك هذه العصابة لا تُعبَد فى الارض» [432] خدایا! آنچه را وعده دادهاى محقّقساز، خدایا! اگر این گروه مسلمانان كشته شوند، پرستش تو از زمین برچیده مىشود. خداوند نیز با سرازیر نمودن امدادهاى غیبى خود، دعاى آنان را مستجاب كرد و آنان با دلگرمى به مبارزه پرداختند تا سرانجام پیروز شدند.
به دستور پیامبر صلى الله علیه وآله، تمام كشتهشدگان كفّار را درون چاهى ریختند و آنگاه حضرت بر سر چاه آمده و تك تك آنان را به اسم صدا زده و فرمودند:آیا شما وعدهى پروردگارتان را حقّ یافتید؟! شما بد مردمانى بودید، زیرا پیامبرتان را تكذیب كردید و مرا از خانه و كاشانهام بیرون نمودید و با من به جنگ پرداختید، امّا دیگران مرا تصدیق كرده و در میان خود جاى دادند و به یارىام پرداختند! اصحاب گفتند: مگر آنان مىشنوند؟ حضرت فرمود: شما شنواتر از آنان نیستید، ولى آنان نمىتوانند جواب بدهند. آنگاه روبه جسد ابوجهل كرد و فرمود: این از فرعون گستاختر بود، زیرا فرعون هنگامى كه عذاب آمد و هلاكت را قطعى دید، موحّد شد، امّا او تا آخرین لحظات دست از بتها برنداشت. [433]
پيام ها
1- نعمتها و امدادهاى الهى در روزهاى سخت را فراموش نكنیم، چرا كه یاد نعمتهاى الهى، روحیّهى شكر و شجاعت را در انسان بالا مىبرد. «اذ»
2- خداوند، بدون دعا هم مىتواند عطا كند، ولى دعا، یك راه تربیت الهى است. «اذ تستغیثون ربّكم»
3- دعا در كنار حضور در جبهه مؤثّر است و دعاى رزمندگان مستجاب مىشود. «تستغیثون... فاستجاب»
4- دعا، كلید استجابت است. «تستغیثون... فاستجاب»
5 - فرشتگان، در زندگى انسانها تأثیرگذار و مؤثّرند. «ممدّكم بألف من الملائكة»
6- امدادهاى غیبى وقتى تحقّق پیدا مىكند كه آنچه را خداوند در ظاهر به ما داده است، به كار گرفته باشیم. «ممدّكم»
7- در حركتهاى رزمى و نظامى و صحنههاى نبرد، نظم و انضباط لازم، و از عوامل زمینهساز پیروزى است. «انّى ممدّكم بألف من الملائكة مردفین»