ترجمه
بر ناتوانان وبیماران (كه نمىتوانند در جهاد شركت كنند) و تهیدستانى كه چیزى براى خرج كردن (در راه جهاد) نمىیابند، ایرادى نیست، به شرط آن كه خیرخواه خدا و پیامبرش باشند، (و از آنچه در توان دارند مضایقه نكنند.) (زیرا) بر نیكوكاران راه سرزنش و مؤاخذهاى نیست و خداوند بخشندهى مهربان است.
نکته ها
پیرمردى نابینا خدمت پیامبر آمد و عرض كرد: كسى را ندارم كه دستم را گرفته و به جبهه ببرد. ناتوان و سالمندم. آیا عذرم پذیرفته است؟ پیامبر سكوت كرد، تا آنكه این آیه نازل شد.
شگفتا از عاشقان اسلام كه با وجود پیرى ونابینایى، باز هم وجدانشان آرام نیست و براى تركِ جبهه، از پیامبر سؤال مىكنند!
ممكن است مراد از نادارى این باشد كه آنان نمىتوانند بدون حضور خود در خانواده، هزینهى زندگى زن و فرزند خود را تأمین كنند و اگر به جبهه بروند، آنان گرسنه مىمانند. [138]
در اسلام فرمان حَرَجى و فوق طاعت نیست، اسلام انعطاف پذیر است و بنبست ندارد. امام صادقعلیه السلام فرمود: هر كارى را كه انسان نتواند انجام دهد، تكلیف ندارد و سپس این آیه را تلاوت فرمودند. [139]
پيام ها
1- تكالیف الهى به قدر توان بشر است. «لیس على الضعفاء....حرج» (ضعیفان و بیماران كه ناتوانى جسمى دارند، از جهاد با جان و فقیران كه ناتوانى مالى دارند، از جهاد با مال معافاند)
2- خیرخواهى هرگز ساقط نمىشود، ناتوانان نیز به نحوى كه مىتوانند حمایت كنند. حتّى نابیناى سالمند، به دعاى با زبان و قلب و خیرخواهى براى رزمندگان، موظّف است. «اذانصحوا»
3- آنان كه از جهاد معذورند، ولى علاقه به آن دارند، از نیكوكارانند. «المحسنین»
4- از آنان كه بدون قصور و كوتاهى و با داشتن انگیزهى خوب، زیانى سر زند، مؤاخذه نمىشود و تاوانى نمىپردازند. [140] «ما على المحسنین من سبیل»