ترجمه
آیا ندیدى كه پرودگارت با یاران فیل (كسانى كه سوار فیل شده و براى انهدام مكه آمده بودند) چه كرد؟
آیا نیرنگشان را بىاثر نساخت؟
خداوند بر سر آنان پرندگانى را فوج فوج فرستاد.
كه بر آنان سنگریزههایى از گل سفت پرتاب كردند.
پس آنان را مثل كاه خورد شده قرار داد.
نکته ها
بر خلاف آنچه در میان مردم مشهور شده است، «ابابیل» نام پرندهاى خاص نیست، بلكه به معناى دسته دسته و گروه گروه است. «طیراً ابابیل» یعنى پرندگانى فوج فوج در دستههاى پراكنده بر سر آنها فرود آمدند. كلمه «طیراً» به معناى جنس پرندگان است، نه به معناى مفرد پرنده.
در شأن نزول این آیه مىخوانیم: پادشاهى به نام ابرهه در یمن معبدى از سنگ مرمر ساخت و دستور داد مردم آن را زیارت و طواف كنند. مرد عربى به این معبد جسارت كرد. او لشكرى فیل سوار را تا نزدیك مكه آورد تا به انتقام آن جسارت، كعبه را خراب كند.
خداوند نیز پرندگانى را كه در منقارشان سنگریزهاى داشتند به سوى آنان فرستاد. با بارش سنگریزهها، لشكر ابرهه مانند كاه خورد شده به زمین ریختند و نابود شدند. آن سال را عام الفیل نامیدند و پیامبر اسلام نیز در همان سال به دنیا آمد.(169)
اصحاب فیل هم خورد شدند، هم تحقیر. «عصف مأكول» تشبیه به كاهى كه خوراك حیوان شده یعنى سرگین، بدترین تحقیر است.
169) در سال 1358 شمسى، به دنبال پیروزى انقلاب اسلامى در ایران و اشغال سفارت آمریكا توسط دانشجویان مسلمان، آمریكا براى آزادى گروگانهاى خود و ساقط كردن رژیم اسلامى، تعدادى هواپیما و هلىكوپتر را به سوى ایران فرستاد امّا به اراده خداوند شنهاى كویر طبس چنان طوفانى ایجاد كردند كه بخشى از هواپیماها زمینگیر شدند و خلبانان آنها سوختند و بخشى هم پا به فرار گذارده و منطقه را ترك كردندآنها را نابود كرد.
پيام ها
1- براى هشدار به مجرمان، از نمونههاى پیش رو و نزدیك استفاده كنید. (شهرت اصحاب فیل به قدرى بوده كه گویا جلو چشم است و نیازى به دلیل ندارد.) «اَلَم تَر»
2- تاریخ را فراموش نكنید. «الم تر»
3- كعبه قبل از اسلام نیز مقدس بوده و شكستن حرمت مقدسات كیفر دارد. «كیف فعل ربّك باصحاب الفیل»
4- قهر الهى نسبت به مجرمان، جلوهاى از ربوبیّت الهى است. «فعل ربّك»
5 - پرندگان مأموران خداوند هستند و شعور دارند. «ارسل علیهم طیراً ابابیل»
6- اطلاع از طرح و نقشه دشمن و نقش بر آب كردن آن، مهم است. «یجعل كیدهم فى تضلیل»
7- دشمن از بزرگترین تجهیزات جنگى (همچون فیل) براى هجوم استفاده مىكند، امّا خداوند با استفاده از كوچكترین حیوانات یعنى پرندگان آسمان، آنها را نابود مىكند. «اصحاب الفیل... طیراً ابابیل»
8 - دشمنان خدا هر چند مجهز باشند ناتوانند. «اصحاب الفیل... كعصف مأكول»
9- سختترین كیفر براى اهانت به مقدسات است. (اقوام دیگر كه هلاك شدند هیچ كدام مثل كاه جویده نشدند، بلكه یا روى خاك افتادند یا در آب غرق شدند.) «فجعلهم كعصف مأكول»