ترجمه
اگر براى هر كس كه ستم كرده، آنچه در زمین است مىبود، قطعاً همهى آن را (براى نجات از قهر الهى و باز خرید خود) مىداد. آنان با دیدن عذاب، پشیمانى خود را پنهان مىكنند (تا شماتت نشوند) و میانشان به عدالت داورى مىشود و بر آنان ستم نرود.
نکته ها
فدیه دادن براى نجات از عذاب، در آیات دیگر هم مطرح شده است. از جمله آیهى «ما فى الارض جمیعاً و مثله معه لافتدوا به» [281] حتّى اگر دو برابر آنچه در زمین است بدهند، از عذاب خدا نجات نمىیابند. همچنین در سورهى معارج مىفرماید: مجرم دوست دارد آن روز، همهى فرزندان، همسر، برادر و فامیل و آنچه را در زمین است فدیه دهد تا نجات یابد، امّا پذیرفته نمىشود. [282]
281) رعد، 18 و زمر، 47.
282) معارج، 11 - 15.
پيام ها
1- در قیامت، براى مجرم راه نجاتى نیست و كسى یا مالى فداى دیگرى نمىشود. «و لو...»
2- حبّ نفس، قوىترین غریزه در انسان است. زیرا حاضر است همهى هستى را براى نجات خود فدا كند. «ما فى الارض لافتدت به»
3- مجرمان براى آنكه گرفتار شماتت نشوند، پشیمانى خود را در دل پنهان نگاه مىدارند. [283] «اسرّوا النّدامة»
4- در قیامت، برخى پشیمانى خود را با گفتنِ اى كاش... آشكار مىكنند، برخى دست خود را مىگزند و برخى هم با سكوت و كتمان آن را پنهان مىكنند. «اسرّوا النّدامة»
5 - رهبران شرك، در قیامت پشیمانى خود را پنهان مىكنند تا از زیردستان خجالت نكشند. [284] «اسرّوا النّدامة»
6- در دادگاه عدل الهى، نه قدرت كارساز است، «ما انتم بمعجزین» و نه ثروت. «ما فى الأرض...»
7- در دنیا ممكن است به خاطر اشتباه قاضى به كسى ستم شود، امّا در قیامت خطایى نیست و به كسى ستمى نمىشود. «قضى بینهم بالقسط وهم لایظلمون»
8 - با ظالم هم به ظلم رفتار نكنیم. «ظلمت ، لایظلمون»
283) تفسیر صافى.
284) تفسیر مجمعالبیان.