ترجمه
(یوسف به آن دو نفر كه خواب دیده بودند) گفت: من قبل از آنكه جیره غذایى شما برسد، تأویل خوابتان را خواهم گفت. این تعبیر از چیزهایى است كه پرودگارم به من آموخته است. همانا من آئین قومى را كه به خدا ایمان نمىآورند و به قیامت كفر مىورزند، رها كردهام.
نکته ها
در ترجمه بخش اوّل آیه، این احتمال نیز وجود دارد كه معناى آیه اینگونه باشد: من از جانب خداوند مىدانم غذایى كه براى شما خواهند آورد چیست؟ پس مىتوانم خواب شما را تعبیر كنم. یعنى یوسف علاوه بر تعبیر خواب از چیزهاى دیگر نیز خبر مىداده است. مثل حضرت عیسىعلیه السلام كه از غذاى ذخیره شده در منازل و یا آنچه مىخوردند، خبر مىداد.
سؤال: چرا حضرت یوسفعلیه السلام خواب آنان را فورى تعبیر نكرد و آن را به وقتى دیگر و ساعتى بعد موكول كرد؟
پاسخ: فخررازى در تفسیر كبیر، چند وجه براى آن بیان كرده است:
1. مىخواست آنها را در انتظار قرار دهد تا كمى تبلیغ و ارشاد كند، شاید شخص اعدامى ایمان آورد و با حسن عاقبت از دنیا برود.
2. مىخواست با بیان نوع غذایى كه نیامده، اعتماد آنان را جلب كند.
3. مىخواست آنها را تشنهتر كند تا بهتر بشنوند.
4. چون تعبیر خواب یكى از آنها اعدام بود، كمى طفره رفت تا قالب تهى نكند.
پيام ها
1- گاهى براى تأثیرگذارى بیشتر، لازم است انسان قدرت علمى و كمالات خود را به دیگران عرضه كند. «قال... نبّأتكما بتأویله»
2- از علم خود براى بهره رساندن به دیگران استفاده كنیم. «نبّأتكما... ممّا علّمنى ربّى»*
3- معلومات و دانستههاى خود را از خدا بدانیم. «ممّا علّمنى ربّى»
4- هدف از آموزشها نیز پرورش است. «علّمنى ربّى »
5 - خداوند حكیم است وبىجهت درى را به روى كسى باز نمىكند. «علّمنى ربّى» زیرا من؛ «تركتُ ملّة قوم لایؤمنون»
6- كسى كه از ظلمات كفر فرار كند، به نور علم مىرسد. «علّمنى ربّى انّى تركت» (دلیل علم من تركِ كفر است.)
7- از فرصتها، بهترین استفاده را بكنید. «نبّاتكما بتأویله... انّى تركتُ ملّة» (یوسف قبل از تعبیر خواب، كار فرهنگى و اعتقادى خود را شروع كرد.)
8 - اساس ایمان، تبرّى و تولّى است. در این آیه برائت از كفّار، «انّى تركت» و در آیه بعد پیروى از ولایت اولیاى الهى مطرح است. «واتّبعت»
9- باید از انتساب مستقیم افراد به انحراف پرهیز كرد و با روش غیر مستقیم تبلیغ كرد. (یوسف نفرمود: شما از كفر دست بكشید، بلكه فرمود: من راه كفر را رها كردم) «انّى تركتُ ملّة قوم لایؤمنون»*
10- در تمام ادیان، عقیده به توحید و معاد در كنار یكدیگر بوده است. «قوم لایؤمنون باللَّه و هم بالاخرة هم كافرون»