ترجمه
و(خردمندان) كسانى هستند كه براى جلب توجّه پروردگارشان صبر پیشه كرده ونماز بپا داشتند واز آنچه روزیشان كردیم پنهانى وآشكارا انفاق كردند وبدى را با نیكى پاك مىكنند. آنانند كه سراى آخرت مخصوص آنهاست.
نکته ها
«صبر»، فقط به معناى تحمّل مشكلات نیست، بلكه شامل پایدارى در عبادت، مقابله با معصیت، بردبارى در مصیبت، تسلیم در اطاعت و عدم غرور و مستى در نعمت نیز مىشود.
«وجه ربّهم» به معناى جلب توجّه، عنایت و رضایت پروردگار است.
اقامه نماز یكى از مصادیق پیمانهاى الهى «عهداللَّه» است كه در آیات سابق آمد، چنانكه در روایت نیز آمده است؛ «الصّلاة عهد اللَّه».
صبر و صلاة پیوند با خالق، انفاق و حسنه، ارتباط با مردم است.
انفاق داراى درجاتى است؛
گام اوّل: بخشش از فضل و دادههاى الهى. «انفقوا مما رزقناكم»(101)
گام دوم: بخشش از دسترنج و كسب حلال. «انفقوا من طیبات ما كسبتم»(102)
گام سوم: بخشش از آنچه دوست دارند. «لن تنالوا البّر حتّى تنفقوا مما تحبّون»(103)
گام چهارم: ایثار. «و یؤثرون على انفسهم و لو كان بهم خصاصه»(104)
به فرمودهى المیزان، «عقبى الدار» به معناى عاقبت به خیرى در دنیاست، ولى مىتوان گفت كه شامل هر دو سرا «دنیا و آخرت» مىشود.
معناى اینكه بدى را با خوبى برطرف كنیم، این است كه اگر از مومنان كسى كار ناشایستى در رابطه با ما انجام داد اغماض كنیم، نه اینكه با افراد ظالم و مفسد چنین رفتارى داشته باشیم، زیرا در مورد آنها باید مقابله به مثل نمود. به هر صورت اگر چه اسلام دین اخلاق و عاطفه و بخشش است، ولى در جاى خود «لاتأخذكم بهما رأفة»(105) نیز دارد.
اسلام مكتب جامع و اولواالالباب افراد كاملى هستند. وجود جملاتى همچون: «یوفون»، «یصلون»، «یخشون»، «یخافون»، «صبروا»، «اقاموا»، «انفقوا» و «یدرؤن» نشانه آن است كه انسانهاى كامل هم متعهد به پیمانهاى خود هستند، هم تمام ارتباطات خود را حفظ مىكنند، هم تقواى والایى دارند و هم بجاى انزوا، در همهى میدانها حاضر و فعّالاند.
101) بقره، 254.
102) بقره، 267.
103) آلعمران، 92.
104) حشر، 9.
105) نور، 2.
پيام ها
1- صبر و استقامتى ارزش دارد كه براى خداوند و در راه او باشد. (نه هر تعصب و لجاجت ویكدندگى) «صبروا ابتغاء وجه ربّهم»
2- نماز باید اقامه شود، نه آنكه فقط خوانده شود. یعنى باید آداب، شرایط، حدود و دستورات آن مراعات شود. «اقاموا الصّلاة»
3- رابطه با خدا بدون كمك به دیگران مقبولیّتى ندارد، گرچه كمك هم تنها كمك مالى نیست. «اقاموا الصّلاة و انفقوا»
4- به انفاق خود مغرور نشوید، آنچه مىدهید از اوست. «انفقوا ممّا رزقناهم»
5 - وقتى نیّت كار «ابتغاء وجه ربّ» یعنى رضایت پروردگار شد، دیگر پنهان و آشكار عمل مهم نیست. «سراً و علانیةً»
6- حكمت اقتضا مىكند كه بعضى از كمكها علنى وبعضى دیگر مخفى باشد. «سرّاً وعلانیةً»
7- گناه را با توبه، منكر را با معروف، ظلم را با عفو، ناسزا را با سلام، عذاب را با صدقه، جفا را با صله، استبداد را با مشورت و ولایت طاغوت و شیطان را با ولایت حقّ جبران نماییم. «یدرون بالحسنة السّیّئة»
8 - خوش عاقبتى در دنیا و آخرت از آنِ صاحبان خرد است. «اولوا الالباب... اولئك لهم عقبى الدار»