ترجمه
و اوست خدایى كه زمین را گسترانید و در آن كوهها و نهرها قرار داد و از هر میوهاى، دو جفت در آن قرار داد. او روز را با شب مىپوشاند. قطعاً در این (امور) براى كسانى كه فكر مىكنند نشانههایى است.
نکته ها
آیه قبل دربارهى آسمانها بود واین آیه در مورد زمین ونعمتهاى زمینى است.
«رواسى» جمع «راسیه» به معناى ثبوت است و از اینرو به كوههاى ثابت و استوار رواسى مىگویند. «زوج» و «زوجان» هر دو به معناى نر و ماده است.
گرچه «لینه» دانشمند گیاهشناس، در قرن 18 موفق به كشف قانون زوجیّت گیاهان شد، امّا اسلام در هزار و چند صد سال قبل به این نكته اشاره كرده است. البتّه مردم مسئلهى نر و ماده را در بعضى گیاهان مثل خرما، فهمیده بودند، ولى عمومیّت زوجیّت از طریق قرآن اعلام شد.
نر و ماده در گیاهان، گاهى در یك درخت یا شكوفه و گاهى در دو درخت یا دو شكوفه است.(5)
جمله «مدّ الارض» شاید به بیرون كشیده شدن زمین از زیر آب اشاره دارد كه در روایات به نام «دَحْو الارض» آمده است. این احتمال با نظریه زمینشناسان امروزى كه مىگویند: زمین ابتدا در زیر آب قرار داشته، مطابقت دارد. واللَّه العالم
نظام آفرینش بر اساس زوجیّت است:
الف: زوجیّت در نباتات؛ «وانبتت من كلّ زوج بهیج»(6)
ب: زوجیّت در حیوانات؛ «و من الانعام ازواجاً»(7)
ج: زوجیّت در انسان؛ «خلق لكم من انفسكم ازواجاً»(8)
د: زوجیّت در همه چیز؛ «و من كلّ شىءٍ خلقنا زوجین»(9)
5) تفسیر فرقان.
6) حج، 5.
7) شورى، 11.
8) روم، 21.
9) ذاریات، 49.
پيام ها
1- گستردگى زمین، حكیمانه و با تدبیر انجام گرفته است. «مدّ الارض»
(گستردگى زمین و وجود كوهها در آن، باعث حفظ تعادل زمین و عامل بهرهمندى انسانهاست، زیرا كه اگر تمام زمین مسطح یا كوهستانى بود، امكان زندگانى وجود نداشت.)
2- كوهها، منبع ذخیره آب و نهرها وسیلهى توزیع آب و هر دو زمینهساز زندگى انسانها هستند. «رواسى و انهاراً»
3- توالى و تبادل شب و روز، عامل زندگى است. «یغشى الّیل النّهار» (وگرنه یا همه چیز در اثر حرارت مىسوخت و یا بواسطهى عدم نور و حرارت پژمرده مىشد و یخ مىزد.)
4- جهان طبیعت، كلاس درس است نه خانه غفلت. «لقوم یتفكّرون»