ترجمه
و (در قیامت، مردم) همگى در پیشگاه خدا ظاهر شوند. پس ضعیفان به مستكبران گویند: ما (در دنیا) پیرو شما بودیم، پس آیا (امروز) مىتوانید چیزى از عذاب خدا را از ما بازدارید؟ (آنها در پاسخ) گویند: اگر خداوند ما را (به رهائى از عذاب) هدایت كرد، قطعاً ما شما را هدایت مىكنیم. بر ما یكسان است كه فریاد و ناله بزنیم، یا صبر كنیم (و ضجّهاى نزنیم) براى ما هیچ راه نجاتى نیست.
نکته ها
«بروز» به معناى خروج است و«مبارز» كسى را گویند كه از صف لشكر خارج شود و آمادگى خود را براى نبرد با دشمن اعلام كند.
گرچه معمولاً مردم بر دین و روش حاكمانشان هستند، «النّاس على دین ملوكهم» امّا در سیستم مدیریّت اسلامى، اطاعتِ مطلق از مدیر نداریم. «لاطاعة لمخلوق فى معصیة الخالق»(35) بنابراین، شعار «المأمور معذور» صحیح نیست.
35) بحار، ج 10، ص 227.
پيام ها
1- در قیامت، همهى مردم یكجا در پیشگاه خداوند حاضر مىشوند.«جمیعاً»
2- نتیجه تقلید و پیروى كوركورانه، حسرت است. «كنا لكم تبعاً فهل انتم مغنون»
3- دوزخیان تنها تخفیف گوشهاى از عذاب را توقع دارند، نه تمام آن را. «منشى»
4- هدایت و ضلالت رهبران جامعه، در سعادت یا شقاوت مردم نقش مهمى دارد. «لو هدانا اللَّه لهدیناكم»
5 - یكى از عذابهاى روحى وروانى رهبران فاسد در قیامت، اقرار آنها به ناتوانى و بدبختى خود، در برابر پیروان خویش است. «لو هدانا اللَّه لهدیناكم»
6- آنها كه در دنیا، به انبیا مىگفتند: براى ما فرقى ندارد كه ما را موعظه كنید یا نكنید. «سواء علینا اَوَعظت ام لم تكن من الواعظین»(36) در قیامت هم مىگویند: فرقى ندارد كه ما جیغ بكشیم یا آرام باشیم، به هر حال، دچار عذابیم. «سواء علینا أجزعنا ام صبرنا»
7- فرار از دادگاه و كیفر الهى امكان ندارد. «ما لنا من محیص»
8 - در قیامت میان كفّار، قیل و قال و گفتگو بسیار است. «قال ....قالوا»(37)
9- در قیامت هیچكس نمىتوانند مانع عذاب الهى شود. «فهل أنتم مغنون»
36) شعراء، 136.
37) آیات مربوط به گفتگوى مستضعفان با مستكبران از كفار در قیامت، در سورهى سبأ آیه 31 و سورهى غافر آیه 47 نیز آمده است.