ترجمه
(و اى پیامبر) صبر پیشه كن وصبر تو جز (به یارى وتوفیق) خداوند نیست و بر آنان اندوه مخور، و از آنچه مَكر وتدبیرهاى خصمانهاى كه مىكنند، دلتنگ و در فشار مباش.
زیرا كه خداوند با كسانى است كه تقوى پیشه كردند و(با) كسانى (است) كه آنان نیكوكارند.
نکته ها
دعوت از طریق حكمت و موعظه و جدال نیكو كار بسیار دشوارى است، زیرا گروهى لجاجت كرده و دعوت را نمىپذیرند و گروهى علاوه بر آن توطئه و كارشكنى مىكنند و گروهى دست به براندازى مىزنند و براى رسیدن به اهداف شوم خود از حربههایى همچون تهمت، مسخره، تهدید، رقیبتراشى و محاصره اقتصادى، جنگ و هرگونه شكنجه و آزار استفاده مىكنند. لذا این دو آیه یك نوع تسلّى و دلدارى و رهنمودى است كه پیامبر اكرم در دعوت خود به بنبست كشیده نشود.
به گفته تفسیر نمونه در این سوره نعمتهاى زیادى براى تحریك روحیه شكرگزارى بیان شد كه ما تمام چهل نعمت را مىبریم:
1- آسمان: «خلق السموات»
2- زمین: «والارض»
3- چهارپایان: «والانعام»
4- پوشش: «لكم فیها دفءٌ»
5- منافع حیوانات: «و منافع»
6- گوشت: «منها تأكلون»
7- جمال وزیبایى: «فیها جمال»
8- حمل ونقل: «تحمل اثقالكم»
9- هدایت: «على اللَّه قصد السبیل»
10- آب: «منها شراب»
11- مراتع: «فیه تسیمون»
12- میوهها: «و من كل الّثمرات»
13- شب وروز: «سخرلكم الیل والنّهار»
14- خورشید وماه: «والشّمس والقمر»
15- ستاره: «والنّجوم»
16- نعمتها وموجودات رنگارنك زمینى: «ذرأ لكم ما فى الارض مختلفاً الوانه»
17- دریا و جواهرات دریایى: «سخر البحر ... تستخرجوا منه حلیة»
18- حركت كشتى: «ترى الفلك مواخر»
19- كوهها: «والقى فى الارض رواسى»
20- نهرها: «وانهاراً»
21- راهها: «و سُبلاً»
22- علائم طبیعى: «و علاماتٍ»
23- راهیابى از طریق ستارگان: «و بالنجم هم یهتدون»
24- سرسبزى زمین: «فاحیى به الارض بعد موتها»
25- شیر خالص: «لبناً خالصاً»
26- فرآوردههاى میوهها: «تتخذون منه سكراً و رزقاً حسناً»
27- عسل: «فیه شفاء»
28- همسر: «من انفسكم ازواجاً»
29- فرزندان و نوهها: «من ازواجكم بنین و حفدة»
30- رزق: «رزقكم من الطّیبات»
31- گوش: «جعل لكم السّمع»
32- چشم: «والابصار»
33- عقل و روح: «والافئدة»
34- مسكن ثابت: «من بیوتكم سكناً»
35- مسكن سیّار: «جعل لكم من جلود الانعام بیوتاً»
36- انواع پوشاك: «من اصوافها و اوبارها و اشعارها اثاثاً و متاعاً»
37- نعمت سایه: «جعل لكم مما خلق ظلالاً»
38- پناهگاه مطمئن در كوهها: «من الجبال اَكناناً»
39- نعمت لباسى كه انسان از گرما و سرما حفظ كند: «سرابیل تقیكم ...»
40- نعمت زره و لباس رزم: «تقیكم بأسكم»
ناگفته پیداست كه هدف خداوند از نام بردن، منّت گذاشتن یا كسب وجهه یا تأمین غرائز نیست كه او منزه است، بلكه براى ایجاد روحیه شكر و تفكّر و تسلیم و تذكّر است. «لعلّكم تشكرون» آیه، 14. «لعلّكم تهتدون» آیه، 15. «لعلّهم یتفكّرون» آیه، 44. «لعلّكم تسلمون» آیه، 81. «لعلّكم تذكّرون» آیه، 90.
پيام ها
1- صبر (و هر توفیق دیگرى) از ناحیه اوست. «و ما صبرك الاّ باللَّه»
2- مبلّغ باید صبور باشد. «ادع الى سبیل ربّك بالحكمة ... واصبر»
3- صبر و ظفر هر دو دوستان قدیمیند بر اثر صبر نوبت ظفر آید. «واصبروا ...انّ اللَّه مع الذین اتّقوا»
4- ایمان به امدادهاى الهى سبب سعهصدر و صبر مىشود. «واصبر ... ان اللَّه مع الذین»
5- تقوى و احسان وسیله جلب حمایتهاى الهى است. «انّ اللَّه مع الذین اتقوا والذین ... محسنون»