ترجمه
وكسى را كه خداوند، (قتل او را) حرام كرده است نكشید، مگر به حقّ. وهر كس مظلوم كشته شود، قطعاً براى ولىّ او تسلّط (و اختیار دیه یا قصاص) قرار دادهایم، پس نباید در كشتن (و قصاص) زیادهروى كند، چرا كه آن (ستمدیده به طور عادلانه) یارى و حمایت شده است.
نکته ها
«فلایسرف فى القتل» یعنى در قصاص بیش از قاتل رانكشید و یا او را مثله نكنید، چنانكه در جاهلیّت چنین رسمى وجود داشته است.
قتل نفس و آدمكشى از گناهان كبیره است. هر كس در غیر مورد قصاص یا فساد، كسى را بكشد، گویا همهى مردم را كشته است، «مَن قتل نفساً بغیر نفسٍ او فسادٍ فى الارض فكاّنما قتل النّاس جمیعاً»(88) و كیفر چنین قتلى دوزخ ابدى است. «مَن یقتل مؤمناً متعمّداً فجزائه جهّنم خالداً فیها»(89) این كیفر، براى كسى كه اسلحه بكشد و تهدید به قتل كند و به عنوان مفسد و محارب شناخته شود، نیز ثابت است.(90)
در روایات یكى از مصادیق «ولىّ»، حضرت مهدىعلیه السلام شمرده شده كه انتقام جدّ عزیزش امام حسینعلیه السلام را خواهد گرفت.(91) «فقد جعلنا لولیّه سلطاناً»
حمایت خداوند از مظلوم و سپردن حقّ قصاص به ولىّ دم، هم عامل بازدارنده از آدمكشى است و هم بازدارنده از اسراف در قصاص. «جعلنا لولیّه سلطاناً»
88) مائده، 32.
89) نساء، 93.
90) مائده، 33.
91) تفسیر نورالثقلین.
پيام ها
1- هر انسانى حقّ حیات دارد، حتّى غیر مسلمانى كه با مسلمانان سر جنگ نداشته باشد، مصونیّت جانى و مالى دارد. «لا تقتلوا النفس ...»
2- قانون الهى، محور ارزشها و حرمتهاست. «حرّم اللّه»
3- خودكشى حرام است. «لا تقتلوا النّفس الّتى حرّم اللّه»
4- از نظر اسلام، كشتن افراد، در مواردِ حق (همچون قصاص، دفاع، ارتداد، لواط یا زناى محصنه) جایز است. «الاّ بالحقّ»
5 - مظلوم، هر كه باشد باید مورد حمایت قرار گیرد. «من قتل مظلوماً... منصوراً»
6- قرار دادن حقّ قصاص، براى حمایت از مظلوم است. «جعلنا لولیّه سلطاناً»
7- اولیاى مقتول داراى حقّ قصاص و كشتن قاتل هستند. «جعلنا لولیّه سلطاناً»
7- در قصاص باید خشم و غضب مهار شود و عدالت مراعات گردد. «فلا یسرف فى القتل» اسلام حتّى براى متجاوزات به جان انسانها، عدالت را شرط دانسته است. اولیاى مقتول، حقّ ندارند به عنوان قصاص، بیش از یك نفر را بكشند و از قانون قصاص سوء استفاده كنند.
9- قاتل را مُثله نكنید و در نوع و كیفیّت قصاص، ناجوانمردى نكنید. «فلا یسرف فى القتل»
10- از سنّتهاى الهى، حمایت از مظلوم است. «انّه كان منصورا»