ترجمه
وكتاب (و نامه اعمال) در میان نهاده مىشود، پس مجرمان را مىبینى كه از آنچه در آن است بیمناكاند و مىگویند: واى بر ما، این چه نوشتهاى است كه هیچ (گفتار و كردار) كوچك وبزرگى را فروگذار نكرده مگر اینكه برشمرده است! و آنچه انجام دادهاند (مقابل خود) حاضر مىیابند وپروردگارت به هیچكس ستم نمىكند.
نکته ها
بارها قرآن از مسئلهى كتاب و پرونده و نامهى عمل در قیامت سخن به میان آورده است و مىفرماید: فرستادگان ما مىنویسند: «اِنّ رُسلنا یَكتبون»(47)، آثار كارها را هم مىنویسیم: «نَكتُب ما قدّموا و آثارهم»(48)، نامه عمل آنان بر گردنشان آویخته مىشود: «اَلزمناه طائره فى عُنُقه»(49)، پروندهها در قیامت گشوده مىشود: «و اذ الصُّحف نُشرت»(50)، نامهها به دست خود افراد داده مىشود؛ نامهى خوبان به دست راست و نامه بدكاران به دست چپ آنان داده مىشود. همان گونه كه هر فردى پروندهاى دارد، هر امّتى نیز كتاب و پروندهاى دارد. «كلّ اُمّة تُدعى الى كتابها»(51)
پیامبراكرم صلى الله علیه وآله در بازگشت از جنگ حُنین، در یك صحراى خشك فرود آمد. به اصحاب فرمود: بگردید تا هر چه از چوب وخاشاك یافتید گرد آورید. اصحاب رفتند و هر كس چیزى آورد. روى هم ریختند و انباشته شد. پیامبر فرمود: «هكذا تجتمع الذنوب، ایّاكم و المحقّرات من الذنوب» گناهان اینگونه جمع مىشوند، پس از گناهان كوچك پرهیز كنید.(52)
از این برنامه این درس را نیز مىتوان گرفت كه پیامبر خدا صلى الله علیه وآله آموزشى اردوئى و بیابانى تجسّمى، نمایشى و عملى، همراه با پركردن اوقات فراغت براى یاران خود داشتند، آن هم وقتى كه خطر غرور ناشى پیروزى در جنگ در كمین آنان بود، واصحاب خود را بىگناه یا كم گناه مىپنداشتند.
امام صادقعلیه السلام فرمودند: در روز قیامت هنگامى كه كارنامهى عمل انسان به او داده مىشود، پس از نگاه به آن و دیدن آنكه تمام لحظهها و كلمهها و حركات و كارهاى او ثبت شده، همهى آنها را به یاد مىآورد، مانند اینكه ساعتى قبل آنها را مرتكب شده است، لذا مىگوید: «یا ویلتنا ما لهذا الكتاب لایُغادر صغیرة...».(53)
آنان كه در دنیا بىخیال و بىتفاوت بوده و به هر كارى دست مىزنند، در آخرت هراس و دلهره خواهند داشت، «مشفقین» ولى مؤمنان كه در دنیا اهل تعهّد و خداترسى بودند در آنجا آسودهاند. «اِنّا كنّا قبل فى اهلنا مشفقین»(54)
47) یونس، 21.
48) یس، 12.
49) اسراء، 13.
50) تكویر، 10.
51) جاثیه، 28.
52) كافى، ج2، ص 288.
53) تفسیر المیزان.
54) طور، 26.
پيام ها
1- در قیامت، هم نامهى عمل هر فرد به دستش داده مىشود، هم كتابى در برابر همه قرار داده مىشود. «و وُضِع الكتاب»
2- نگرانى و هراس مجرمان، از عملكرد ثبت شدهى خویش است، نه از خداوند. «مشفقین ممّا فیه»
3- قیامت، روز حسرت و افسوس مجرمان است. «یا ویلتنا»
4- علم افراد به عملكرد خودشان در قیامت چنان است كه گویا همه با سواد مىشوند، چون كتاب و خواندن براى همه مطرح است. «وُضِع الكتاب... مشفقین ممّا فیه»
5 - عملهاى انسان داراى درجات است. «صغیرةً ولا كبیرةً»
6- قیامت، صحنهى تجسّم عملهاى انسان است. «وجدوا ما عملوا حاضراً»
7- داشتن عدالت وظلم نكردن، لازمه ربوبیّت الهى است. «و لایَظلمربّك احداً»