1. الفاتحة 2. البقرة 3. آل عمران 4. النساء 5. المائدة 6. الأنعام 7. الأعراف 8. الأنفال 9. التوبة 10. يونس 11. هود 12. يوسف 13. الرعد 14. إبراهيم 15. الحجر 16. النحل 17. الإسراء 18. الكهف 19. مريم 20. طه 21. الأنبياء 22. الحج 23. المؤمنون 24. النور 25. الفرقان 26. الشعراء 27. النمل 28. القصص 29. العنكبوت 30. الروم 31. لقمان 32. السجدة 33. الأحزاب 34. سبأ 35. فاطر 36. يس 37. الصافات 38. ص 39. الزمر 40. غافر 41. فصلت 42. الشورى 43. الزخرف 44. الدخان 45. الجاثية 46. الأحقاف 47. محمد 48. الفتح 49. الحجرات 50. ق 51. الذاريات 52. الطور 53. النجم 54. القمر 55. الرحمن 56. الواقعة 57. الحديد 58. المجادلة 59. الحشر 60. الممتحنة 61. الصف 62. الجمعة 63. المنافقون 64. التغابن 65. الطلاق 66. التحريم 67. الملك 68. القلم 69. الحاقة 70. المعارج 71. نوح 72. الجن 73. المزمل 74. المدثر 75. القيامة 76. الإنسان 77. المرسلات 78. النبأ 79. النازعات 80. عبس 81. التكوير 82. الانفطار 83. المطففين 84. الانشقاق 85. البروج 86. الطارق 87. الأعلى 88. الغاشية 89. الفجر 90. البلد 91. الشمس 92. الليل 93. الضحى 94. الشرح 95. التين 96. العلق 97. القدر 98. البينة 99. الزلزلة 100. العاديات 101. القارعة 102. التكاثر 103. العصر 104. الهمزة 105. الفيل 106. قريش 107. الماعون 108. الكوثر 109. الكافرون 110. النصر 111. المسد 112. الإخلاص 113. الفلق 114. الناس
تعداد آیات: 110
تفسير 18. الكهف آية 61
Number of verses: 110
بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمـَنِ الرَّحِيم
فَلَمَّا بَلَغَا مَجْمَعَ بَيْنِهِمَا نَسِيَا حُوتَهُمَا فَاتَّخَذَ سَبِيلَهُ فِي الْبَحْرِ سَرَبًا 61
(ولی) هنگامی که به محل تلاقی آن دو دریا رسیدند، ماهی خود را (که برای تغذیه همراه داشتند) فراموش کردند؛ و ماهی راه خود را در دریا پیش گرفت (و روان شد).

ترجمه
و(بیادآور) زمانى كه موسى‏به جوان (همراهش) گفت: من دست از جستجو برنمى‏دارم تا به محلّ برخورد دو دریا برسم، حتّى اگر سال‏ها (به راه خود) ادامه دهم.
پس چون به محلّ تلاقى آن دو (دریا) رسیدند، ماهى خود را (كه براى غذا همراه داشتند) فراموش كردند. ماهى هم راه خود را به دریا برگرفت و رفت.

نکته ها
كلمه‏ى «موسى» 136 بار در قرآن آمده و همه‏ى موارد مراد همان پیامبر اولواالعزم است.
بكار بردن كلمه‏ى «فَتى» كه به معناى جوان و جوانمرد است، به جاى غلام و پسر، نشانه‏ى ادب، مهربانى و نام نیك است. مراد از «فتاه» در آیه، «یوشع‏بن نون» است كه مصاحب و ملازم حضرت موسى در آن سفر بوده است.(62)
«حُقُب» به معناى سال‏هاى طولانى است، 70 الى 80 سال.
در تفاسیر وروایات، ماجراى موسى وخضر بیان شده است. چنانكه در كتاب صحیح بخارى از ابن عباس از اُبىّ‏بن كعب آمده كه پیامبرصلى الله علیه وآله فرمودند: روزى حضرت موسى در حال خطبه خواندن، مورد سؤال بنى‏اسرائیل قرار گرفت كه عالم‏ترین افراد كیست؟ موسى گفت: من هستم. خداوند موسى را مورد عتاب قرار داد كه چرا نگفتى: خدا بهتر مى‏داند. خضر از تو عالم‏تر است. موسى گفت: خضر كجاست؟ خطاب آمد: در منطقه‏ى مجمع‏البحرین است و رمز ونشانه‏ى آن این است كه یك ماهى در سبدى قرار بده و حركت كن، هرجا ماهى را نیافتى، وعده‏گاه ملاقات خضر همان جا مى‏باشد.(63)
موسى ماهى را در سبد قرارداده و به كسى كه همراهش بود فرمود: هركجا ماهى را نیافتى به من خبر بده. موسى و همراهش حركت كردند تا كنار دریایى رسیدند و براى استراحت كنار سنگى توقّف كردند. در حالى كه موسى در خواب بود و همراهش بیدار، ماهى حركتى كرده و از سبد به دریا پرید! همراه موسى چون او را در خواب دید، او را صدا نزد. پس از بیدارى موسى نیز فراموش كرد به او خبر دهد و هر دو به راه خود ادامه دادند، پس از یك شبانه روز موسى گفت: غذایى بیاور كه ما از این سفر خسته شدیم. همراه موسى، ماجراى زنده شدن ماهى و پریدنش در آب را بازگو كرد. موسى گفت: باید برگردیم به همان منطقه‏اى كه ماهى در آب پریده كه وعده‏گاه ما آنجاست.
امام باقر وامام صادق‏علیهما السلام فرمودند: همراه موسى، ماهى نمك زده را كنار دریا برد تا بشوید، ماهى در دست او به حركت در آمد و به دریا رفت.(64)
بعضى مجمع البحرین را تلاقى دو دریاى نبوّت (موسى و خضر) دانسته‏اند؛ موسى دریاى حكمت ظاهرى و خضر، دریاى حكمت باطنى است.
از آنجا كه پیامبران معصوم‏اند و فراموش نمى‏كنند، مراد از نسیان ماهى در آیه، كنار گذاشتن ماهى و واگذاشتن آن است. مثل آیاتى كه نسبتِ نسیان به خدا مى‏دهد، «الیوم نَنساكم»(65) و «انّا نسیناكم»(66) به علاوه آن دو بزرگوار، ماهى را فراموش نكردند، بلكه با خود برده بودند و طبق آنچه نقل كردیم همراه موسى چون نخواست حضرت را از خواب بیدار كند، صبر كرد و بعد از بیدارى، فراموش كرد ماجرا را بازگو كند.
در قرآن، بارها حیوانات علامت، یا الهام‏بخش و یا خبررسان بوده‏اند، مانند چگونگى دفن هابیل با الهام از كلاغ، اطلاع از كفر مردم سبأ با خبر دادن هدهد و زنده شدن ماهى، در ماجراى ملاقات این دو پیامبر، و نقش عنكبوت در حفاظت پیامبر اكرم‏صلى الله علیه وآله در غار و نقش حفاظتى سگ براى اصحاب كهف.


62) تفسیر نورالثقلین.
63) علامه شعرانى در حاشیه تفسیر ابوالفتوح، محلّ ملاقات را حوالى شام وفلسطین مى‏داند.
64) تفسیر نورالثقلین.
65) جاثیه، 64.
66) سجده، 14.

پيام ها
 1- تلاش موسى براى ملاقات خضر و تحصیل علم قابل ذكر است. «واذ...»
 2- در مسافرت، همراه و همسفر داشته باشیم. «قال موسى لفتاه»
 3- انتخاب عنوان زیبا، سفارش اسلام است. «قال... لفتاه»
 4- هجرت وسفر براى كسب علم، تاریخى بس طولانى دارد. «لاابرح...»
 5 - طالب علم باید سراغ عالم برود، نه آنكه به انتظار عالم بنشیند. «لاابرح» یعنى تا رسیدن به عالم، دست از جستجو بر نمى‏دارم.
 6- در طلب علم و عالم، اگر عمرى جستجو كنیم جا دارد. «اَمضىَ حُقُبا»
 7- تحصیل علم پایان و حدّى ندارد. پیامبرى چون موسى نیز براى فراگیرى علم باید آماده‏ى سفر طولانى شود. «امضىَ حُقُبا»
 8 - همسفر جوانمرد كسى است كه تا پایان سفر همراه انسان باشد. «حتّى اَبلُغ مجمع البحرین ... فلمّا بلغا مجمع بینهما»
 9- دریا و كنار دریا مى‏تواند محلّ مناسب و سالم و آماده‏اى براى آموزش و ملاقات‏هاى معنوى باشد. «فلمّا بلغا مجمع بینهما»

Copyright 2015 almubin.com