ترجمه
و امّا آن دیوار، از آنِ دو نوجوان یتیم در آن شهر بود و زیر آن دیوار، گنجى براى آن دو بود و پدرشان مردى صالح بود. پس پروردگارت اراده كرد كه آن دو به حدّ رشد (و بلوغ) خود برسند و گنج خویش را كه رحمتى از سوى پروردگارت بود استخراج كنند و من این كارها را خودسرانه انجام ندادم. این بود تأویل و راز آنچه نتوانستى بر آن صبر و شكیبایى ورزى.
نکته ها
پیامبراكرمصلى الله علیه وآله در روایتى فرمودند: آن گنج، كلماتى حكیمانه بود كه بر صحیفهاى از طلا نوشته شده بود. مضمون آن حكمتها این بود: تعجّب از كسى كه ایمان به تقدیر الهى دارد، چرا محزون مىشود!؟ شگفت از كسى كه یقین به مرگ دارد، چرا شاد است، یقین به حساب دارد، چرا غافل است، یقین به رزق دارد، چرا خود را به زحمت بیش از اندازه مىاندازد و یقین به دگرگونى دنیا دارد، چرا به آن اطمینان مىكند!؟(86)
طبق احادیث، لطف و رحمت خدا مخصوص فرزندان بىواسطه نیست، بلكه در نسلهاى بعدى هم تأثیر دارد و نیكوكارى اجداد، موجب عنایت خدا به ذریّهى آنان مىشود.(87)
امام صادق علیه السلام فرمود: خداوند به موسى وحى كرد: من فرزندان را به خاطر خوبىِ پدران پاداش مىدهم. سپس فرمود: اگر به ناموس مردم خیانت كنید، به ناموس شما خیانت مىشود. «كما تَدین تدان».(88)
یك جا فرزند به خاطر حفظ ایمان والدین كشته مىشود، و در جاى دیگر به خاطر صالح بودن پدر، پیامبرى كارگرى مىكند تا سرمایه به دست فرزند برسد.
وقتى بعضى به امام مجتبى علیه السلام به خاطر صلح با معاویه اعتراض كردند، فرمود: مگر نمىدانید خضر براى مصلحت، كشتى را سوراخ كرد و نوجوانى را كشت و كارهاى او مورد غضب موسى قرار گرفت؟ اى مردم! اگر صلح را نمىپذیرفتم همهى شیعیان روى زمین نابود مىشدند. «لولا ما اَتیتُ لما ترك من شیعتنا على وجه الارض احدٌ الاّ قُتل».(89)
«قریة» و «مدینة» هردو به یك معنى مىباشد. چنانكه در آیهى 77 فرمود: «اَتَیا اهل قریة» در اینجا مىفرماید: «فى المدینة».(90)
«اَشُدّ»، جمع «شدّة»، و «یبلغا اشُدّهما» یعنى تا آنان به تمام رشد خود برسند.
86) تفسیر مجمعالبیان.
87) تفسیر نورالثقلین.
88) تفسیر نورالثقلین.
89) تفسیر نورالثقلین.
90) به گفته دوست دانشمندمان آقاى كلباسى: اگر در قرآن كلمات «قریة» و «مدینة» را بررسى كنیم مشاهده خواهیم كرد كه مدینة در مواردى است كه در آن نور هدایت تابیده باشد و هركجا نور هدایت نباشد، قریة گفته شده است.
پيام ها
1- كودك نابالغ نیز مىتواند مالك باشد، امّا شرط تصرّف در اموال، توانمندى و رشد است. «كنز لهما، حتّى یبلغا اشدّهما»
2- ذخیره سازى ثروت براى فرزندان، جایز است. «كنزلهما و كان ابوهما صالحاً»
ولى زراندوزى اگر بدون انفاق باشد ممنوع است.
3- حفظ اموال یتیمان، واجب است. «لغلامین یتیمین»
4- كارهاى خوبِ پدر، در زندگى فرزندان اثر دارد. «ابوهما صالحاً»
5 - خضر، پیامبر بوده است. «ما فعلته عن امرى»
6- گاهى حوادث داراى تحلیل و تفسیر عمیق و در مسیر رشد انسان است. هدف از این دورهها، رشد موسى بود. «أراد ربّك، رحمةً من ربّك»
7- در برابر خدا باید مؤدّبانه سخن گفت. حضرت خضر آنجا كه سخن از عیب و نقص است، به خود نسبت مىدهد، «أردتُ أن اَعیبها» و آنجا كه محدودهى كار الهى است، به خدا نسبت مىدهد. «أراد ربّك أن یبلغا اشدّهما»
8 - ارادهى اولیاى خدا، اراده خداست. «أردتُ، أردنا، أراد ربّك»