ترجمه
(ابراهیم از او جدا شد و) گفت: سلام بر تو، به زودى از پروردگارم براى تو آمرزش مىخواهم، زیرا او همواره نسبت به من بسیار مهربان بوده است.
نکته ها
كلمهى «حَفىّ» به كسى گفته مىشود كه كمال نیكى و گرامىداشت را در حقّ دیگرى دارد(44) و گاهى به معناى عالم است.
در این آیات، روحیّات مؤمن و كافر در گفتگوها به خوبى به چشم مىخورد:
الف: ابراهیم عاطفى حرف مىزند و عمویش با خشونت، ابراهیم چهار بار مىگوید: «یا أبتِ» ولى عموى بتپرستش حتّى یك بار نگفت: «یا بنىّ»
ب: ابراهیم با استدلال حرف مىزند، امّا آزر بىدلیل سخن مىگوید. ابراهیم مىگوید: «لِمَ تعبد ما لا یسمع» عمو مىگوید: «آلهتى»
ج: ابراهیم، دلسوزانه حرف مىزند، امّا آزر با تهدید جواب مىدهد.
د: ابراهیم، سلام مىكند، امّا آزر دستور فاصله گرفتن مىدهد. «واهجرنى»
كم مباش از درخت سایه فكن
هر كه سنگت زند ثمر بخشش
استغفار حضرت ابراهیم، براى عموى بتپرستش به خاطر آن بود كه احتمال هدایت شدن اورا مىداد. «سأستغفرلك» ولى همین كه از هدایت عمو مأیوس شد، از او برائت جست. قرآن مىفرماید: «وما كان استغفار ابراهیم لابیه الاّ عن موعدة وعدها ایّاه فلمّا تبین له انّه عدوّ للّه تبرّء منه»(45)
44) لسان العرب.
45) توبه، 114.
پيام ها
1- مردان خدا در برابر تهدید وتحقیر دیگران، صبور ودریا دلند. «قال سلامٌعلیك»
2- سعى كنیم آتش خشم دیگران را با سخنان زیبا و آرامبخش، خاموش كنیم. «لارجمنّك ... قال سلامٌ علیك»
3- استغفار انبیا و اولیا، آثار خاصّى دارد. (و گرنه وعدهى استغفار نقش مهمى ندارد.) «ساستغفر لك»
4- قبول عذرخواهى، از شئون ربوبیّت است. «ساستغفر لك ربّى»
5 - براى استغفار، زمانهاى خاصى اولویّت دارد. «ساستغفر» یعنى در زمان مناسب دعا خواهم كرد.
6- از آداب دعا توجّه به ربوبیّت خداوند است. «ربّى»
7- در برابر تهدیدهاى مخالفان، به یاد الطاف خدا باشیم. «انّه كان بى حفیّا»