ترجمه
آنگاه پس از آنان، جانشینان بد و ناشایستهاى آمدند كه نماز را ضایع كردند و هوسها را پیروى كردند. پس به زودى (كیفر) گمراهى خود را خواهند دید.
مگر كسى كه توبه كند و ایمان آورد و كار شایسته انجام دهد، پس آنها داخل بهشت مىشوند و به هیچ وجه مورد ستم قرار نمىگیرند (و از پاداششان كاسته نمىشود).
نکته ها
«خَلَف»، فرزند صالح را گویند و «خَلْف» فرزند ناصالح است. كلمهى «غىّ» در مقابل رشد است. «قد تبیّن الرّشد من الغىّ»(86)
ضایع كردن نماز، غیر از نخواندن و ترك آن است. كسى كه نماز مىخواند، ولى بدون رعایت شرایط آن یا با تأخیر، چنین كسى نماز را ضایع كرده و آن را سبك شمرده است.(87)
در روایتى مىخوانیم: همین كه حضرت رسولصلى الله علیه وآله این آیه را تلاوت مىفرمودند، منقلب شده، فرمودند: بعد از 60 سال، گروهى نماز را ضایع خواهند كرد.(88)
اگر این سخن در اوایل سال اوّل هجرى گفته شده باشد، سال 60 همان سال شهادت امام حسین علیه السلام و سال به قدرت رسیدن یزید است.
توبه در قرآن
* معمولاً قرآن كریم بدنبال آیات عذاب، جملهى «الاّالّذین تابوا» یا جملهى «الاّ من تاب» را آورده تا بگوید: راه اصلاح، هرگز بر كسى بسته نیست.
* توبه، واجب است. زیرا فرمان خداوند است. «توبوا الى اللّه»(89)
* قبول توبهى واقعى قطعى است، زیرا نمىتوان باور كرد كه ما به امر او توبه كنیم ولى او نپذیرد. «هوالّذى یقبل التوبة عن عباده»(90)، «هوالتّواب الرحیم»(91)
* خداوند هم توبه را مىپذیرد و هم كسانى را كه بسیار توبه مىكنند دوست دارد. «یحبّ التّوابین»(92)
* توبه، باید با عمل نیك و جبران گناهان همراه باشد. «تاب و عمل صالحا»(93)، «تاب من بعده و اصلح»(94)، «تابوا واصلحوا و بیّنوا»(95)
* توبه، رمز رستگارى است. «توبوا ... لعلكم تفلحون»(96)
* توبه، وسیلهى تبدیل سیئات به حسنات است. «الاّ من تاب و عمل صالحاً فاولئك یبدّل اللّه سیئاتهم حسنات»(97)
* توبه، سبب نزول باران است. «توبوا ... یرسل السماء»(98)
* توبه، سبب رزق نیكو است. «توبوا الیه یمتّعكم متاعاً حسنا»(99)
* توبه در هنگام دیدن آثار مرگ و عذاب پذیرفته نمىشود. «حتّى اذا حضر احدهم الموت قال انّى تبت الان»(100)
* خداوند علاوه بر قبول توبه، لطف ویژه نیز دارد. «هو التّواب الرحیم»(101)
«ثمّ تاب و اصلح فانّه غفور رحیم»(102)، «ثمّ تاب علیهم انّه بهم رؤف رحیم»(103)
«الاّ مَن تاب و آمن و عمل صالحا فاولئك یدخلون الجنّة»(104)
«ثمّ توبوا الیه ان ربّى رحیم ودود»(105) در این آیات در كنار توبه به مسئله رحمت و رأفت و محبّت الهى اشاره شده است.
* قرآن ترك توبه را ظلم و هلاكت دانسته است. «و من لم یتب فاولئك هم الظالمون»(106) «ثم لم یتوبوا فلهم عذاب جهنّم»(107)
پيام ها
1- گاهى فرزندان ونسل آینده، زحمتهاى پدران را تباه مىكنند. (گاهى از خوبان، نسل نااهل پیدا مىشود) «خَلْف اضاعوا الصلوة»
2- نماز محور دین است. (براى نشان دادن چهرهى نسلى به نسل دیگر، ضایع كردن نماز آنان را نشان مىدهد) «فخلف خَلْف اضاعوا الصلوة»
3- نماز، سدّى است میان انسان و شهوتها و اگر این سدّ شكسته شود، پیروى از شهوتها براى انسان آسان مىشود. «اضاعوا الصلوة واتّبعوا الشهوات»
4- كسى كه از رابطه با خدا (نماز) جدا شد، به شهوات پیوند مىخورد. «اضاعوا الصلوة واتّبعوا الشهوات»
5 - رونق یافتن شهوات، غىّ و گمراهى است. «واتّبعوا الشهوات... یلقون غیّا»
6- كیفر ضایع كردن نماز، سردرگمى است. «یلقون غیّا» (رشد واقعى در سایهى معنویّت است)
7- سرنوشت ملتها به دست خود آنهاست «اضاعوا... یلقون... الاّ من تاب...»
8 - توبه، یك تحول است نه تظاهر. «تاب و امن و عمل صالحاً»
9- شرط رستگارى و ورود به بهشت، توبه وایمان و عمل صالح است. «تاب و آمن و عمل صالحا... یدخلون الجنّة»