ترجمه
آیا ندیدى كه ما شیطانها را به سوى كافران فرستادیم تا آنان را شدیداً تحریك كنند؟
پس بر (عذاب) آنان عجله مكن، ما حساب آنها (وروز وساعت واعمال و حتّى نفسزدن آنان) را شماره كنیم (تا موعدشان فرا رسد).
نکته ها
كلمهى «اَزّ» به معناى تحریك كردن شدید و از جاكندن است. «اَزّ القِدر» یعنى دیگ چنان به جوش آمد كه هر چه در آن بود زیر و رو شد.
رابطهى شیطان با اهل ایمان، ساده ودنبالش هشیارى و توبه است. «وسوس الیه»(140) ولى رابطهى شیطان با كفّار، رابطهاى سلطهگرانه است. «ارسلنا الشّیاطین على الكافرین» نه «الى الكافرین». البتّه این سلطهاى است كه كافر، خود زمینهى آن را فراهم كرده است. «انّما سلطانه على الّذین یتولّونه»(141)
ممكن است مراد از فرستادن شیطانها از سوى خدا، رها كردن آنها باشد؛ مثلاً كسى كه سگ خود را نبندد و مانعش نشود مىگویند سگ خود را فرستاد.
در تفسیر قمى آمده است: آیهى «وارسلنا الشیاطین» دربارهى كسانى نازل شده كه خمس و زكات خود را نمىپردازند، خداوند بر اینان سلطان یا شیطانى را مىفرستد تا آن مقدار از مالى كه از بابت خمس و زكات پرداخت نكردهاند، در غیر راه خداوند مصرف نمایند.
امام صادقعلیه السلام فرمود: روزهاى عمر انسان را پدر ومادر او نیز مىتوانند بشمارند؛ پس مراد از «نعدّلهم عدّا» این است كه ما شماره نفَسهاى آنان را نیز مىدانیم.(142)
140) طه، 120.
141) نحل، 100.
142) تفسیر صافى.
پيام ها
1- كسانى كه كفر را انتخاب كردند و ولایت شیطان را پذیرفتند، خداوند شیطانها را براى تشویق و تحریك آنان به فساد به سراغشان مىفرستد. (یكى از كیفرهاى كافران، سلطهى شیطان بر آنهاست) «انّا ارسلنا الشّیاطین على الكافرین»
2- شیطان انسان را تحریك مىكند، ولى اجبار نمىكند. «تؤزّهم أزّا»
3- تحریك شیطان بسیار قوى است. «تؤزّهم أزّا»
4- هیچ چیز حتّى وسوسههاى شیطان، از اراده خداوند خارج نیست. «انّا ارسلنا... تؤزّهم أزّا»
5 - كفر، مایهى تحریك پذیرى از شیطان است. «على الكافرین تؤزّهم»
6- علم انبیا به مصالح و حوادث محدود است. «فلا تعجل علیهم»
7- لجاجت در كفر و دشمنى، پیامبرى را كه خلق عظیم و سعهصدر داشت، به درخواست عذاب براى آنان وادار كرد. «فلا تعجل علیهم»
8 - سنّت خداوند بر مهلت دادن به مردم است. «نعدّلهم عدّا» برنامههاى الهى منظّم و زمانبندى شده است، پس در مرگ و هلاكت كافران عجله نكنیم. «فلاتعجل علیهم»
9- اوامر ونواهى ودستورات خود را مستدل بیان كنید. «فلاتعجل... انّما نعدّ لهم»