ترجمه
پس بر آنچه مىگویند، شكیبا باش و پیش از طلوع آفتاب و قبل از غروب آن با ستایش پروردگارت (او را) تسبیح كن و (همچنین) برخى از اوقات شب و اطراف روز را تسبیح بگوى، باشد كه خشنود شوى.
نکته ها
خداوند در قرآن كریم، 19 مرتبه پیامبر صلى الله علیه وآله را به صبر، فرمان داده است.
این آیه همچون آیهى «واستعینوا بالصبر والصلوة»(155) پیامبر صلى الله علیه وآله را به شكیبایى و حمد وستایش پروردگار دعوت مىكند، وگرچه مخاطب این آیه ظاهراً پیامبرصلى الله علیه وآله است، امّا بدیهى است كه آیه جنبه عمومى دارد.
بر طبق بعضى از روایات(156) و نظر برخى از مفسّرین، این آیه با نمازهاى یومیه و شبانه روزى تطبیق دارد و مراد از «اطراف النهار» نوافل روزانه است.
155) بقره، 45.
156) كافى، ج3، ص444.
پيام ها
1- توجّه به تدبیر خداوند و قانونمند بودن كیفر و عذاب و توجّه به سنّتهاى الهى، مقدمهى صبر و تسبیح وتحمید است. «فاصبر» (با توجّه به آیات قبل)
2- صبر در امور باید به اندازهى مشكلات باشد. «فاصبر على ما یقولون»
3- حمد و تسبیح الهى وسیلهاى براى تقویت روحیه در مقابل لجاجتها و تبلیغات دشمن است. «فاصبر - سبّح»
4- تنزیه خداوند از راه ستایش و حمد او است. «سبّح بحمد»
5 - پیرایش از بدىها بر آرایش به خوبىها مقدم است. تسبیح بر تحمید تقدم دارد.«سبّح بحمد»
6- قرآن براى بیان زمان انجام تكالیف، از ابزار و معیارهاى طبیعى استفاده كرده است. «قبل طلوع... وقبل غروبها»
7- تسبیح و حمد الهى قبل از طلوع وغروب آفتاب اثر خاصى دارد. «قبل طلوع... و قبل غروبها»
8 - اوقات خود را با یاد خدا پر كنیم تا زمینهاى براى سایر افكار باقى نماند. «قبل طلوع - قبل غروب - آناء اللیل - اطراف النهار»
9- شب، تنها براى استراحت و خواب نیست، باید بخشى از آن را به عبادت اختصاص داد. «و من آناء اللیل»
10- اگر ذكر خدا با سایر شرایط انجام شود، نتیجه بخش خواهد بود. «لعلّك»(157)
11- مقام رضا، بالاترین درجهى تكامل است. «لعلّك ترضى»
(تكامل داراى درجاتى است: اوّل: صبر «فاصبر»، دوّم: تنزیه خداوند «وسبّح... فسبّح»، سوّم: سپاس و ستایش پروردگار «فسبّح بحمد ربّك»، چهارم: رضا به قضاى الهى. «لعلّك ترضى»)
157) كلمهى «لعلّ» به معناى آن است كه رسیدن به این غنچه، چند درصد است نه صد در صد و این به خاطر آن است كه یاد خدا به تنهایى كافى نیست، بلكه تلاش، وحدت، اخلاص و سایر شرایط باید جمع شود تا نتیجه صد در صد باشد.