ترجمه
(زمان) حساب مردم نزدیك شده است، در حالى كه آنان در بى خبرى، (از آن) روى گردانند!
نکته ها
سؤال: با توجّه به اینكه معناى «غفلت» بى توجّهى نسبت به چیزى، و معناى «اِعراض» روىگرداندن با توجّه از چیزى است، پس چگونه كه در آیه غفلت واعراض در كنار هم مطرح شدهاند؟
پاسخ: غفلت و بى توجّهى دو گونه است:
الف: غفلتى كه شخص با هشدار بیدار مىشود.
ب: غفلتى كه مقدّمهى اعراض است، یعنى شخصِ غافل نمىخواهد بیدار شود. همچون كسى كه خودش را به خوابزده كه با صدا زدن نیز چشم خود را باز نمىكند.
از آنجا كه غالب مردم از معاد و حساب غافلند، خداوند این غفلت را به همه مردم نسبت داده است وگرنه همیشه گروهى از مردم، استثنا هستند. در آیه 97 همین سوره، به اقرار به غفلت از زبان خود مردم نیز اشاره شده است. «یا ویلنا قد كنا فى غفلة من هذا»
نگاهى به مسئله حساب در روز قیامت
آنچه از آیات بدست مىآید این است كه:
1- همهى افراد مورد سؤال قرار مىگیرند. «فلنسئلنّ الّذین ارسلالیهم ولنسئلنّ المرسلین»(2)
2- همهى اعمال مورد محاسبه واقع مىشود. «لتُسئلنّ عما كنتم تعملون»(3)
3- همهى احوال مورد رسیدگى قرار مىگیرد. «اِن تبدوا ما فى انفسكم او تخفوه یحاسبكم به اللّه»(4)
4- از همهى اعضاى بدن انسان سؤال خواهد شد. «اِنّ السّمع و البصر و... كلّ اولئك كان عنه مسئولا»(5)
5 - از نعمتهاى الهى سؤال مىشود. «و لتسئلنّ یومئذٍ عن النعیم»(6)
6- همه كارها را در هر كجا و به هر اندازه كه باشد حاضر خواهند ساخت. «ان تك مثقال حبةّ من خردل فتكن فى صخرة»(7)
در اوّلین سؤال، از نماز خواهند پرسید و به حساب امور مهمى چون، جوانى، عمر، راه كسب درآمد و هزینهى آن و بویژه مسألهى رهبرى و ولایت خواهند پرداخت وهمین بس كه خداوند، خود، حسابرسى خواهد بود. «كفىبناحاسبین»(8)
2) اعراف، 16.
3) نحل، 93.
4) بقره، 284.
5) اسراء، 36.
6) نحل، 93.
7) لقمان، 16.
8) انبیاء، 47.
پيام ها
1- حسابرسى مردم قطعى است. «اقترب» (بكار رفتن فعل ماضى به جاى مضارع، نشانهى قطعى بودن است.)
2- قیامت و زمان حسابرسى را دور نپنداریم. «اقترب»
3- حساب، براى همه انسانهاست. «للناس»
4- نظم وحساب، لازمهى یك زندگى كامل است. «حسابهم» (انسان، پدیدهاى تصادفى نیست، بلكه موجودى هدفدار و بر مبناى حساب و محاسبه است.)
5 - گاهى باید براى جذب حواسها، سخن را كوبنده و هشدار دهنده آغاز كرد. سوره با جمله «اقترب للناس حسابهم» شروع شده است.
6- این حساب است كه به سراغ انسانها مىآید، هر چند آنان از حساب، غافل باشند ویا از آن بگریزند. «اقترب للناس حسابهم» ونفرمود: «اقترب الناس الى حسابهم»
7- غفلت، زمانى خطرناك است كه بر اساس بىاعتنایى باشد. «غفلة معرضون»
توضيحات
سیماى سوره انبیا
سورهى انبیا، مكّى است و یكصد و دوازده آیه دارد.
در این سوره به داستان شانزده نفر از پیامبران كه مورد عنایت پروردگار واقع گردیدهاند، اشاره شده است.
همچنین در این سوره، وعید و انذار، بیش از وعده و بشارت بكار رفته است.
براى تلاوت این سوره، بركاتى ذكر كردهاند كه از جمله آنها، آسان شدن حساب در قیامت و مصافحه با انبیاعلیهم السلام است، به شرط آنكه این تلاوت، عاشقانه «حبّاًلها» و مقدّمهى ایمان و عمل باشد.(1)
1) تفسیر نمونه.