ترجمه
و در راه خدا جهاد كنید چنان كه شایسته جهاد (در راه) اوست، او شمارا (بر همهى امّتها) برگزید و در دین (اسلام) هیچ گونه دشوارى بر شما قرار نداد، آیین پدرتان ابراهیم (را پیروى كنید)، او كه شما را از قبل مسلمان نامید و در این (كتاب نیز مطلب چنین است) تا این پیامبر بر شما گواه باشد و شما بر مردم گواه باشید، پس نماز بر پا دارید و زكات بپردازید و به خدا تمسّك جویید، كه او مولا و سرپرست شماست، پس چه خوب سرپرستى است و چه خوب یاورى.
نکته ها
مىدانیم كه گواه بودن، به علم و عدالت نیاز دارد و همهى مردم نه عادلند و نه آگاه كه بتوانند بر دیگران شاهد باشند، بنابراین، مراد از گواه بودن مسلمانان كه در این آیه عنوان شده است، بعضى از آنان هستند كه هم به اعمال و رفتار مردم علم دارند و هم امین و عادلند و چنین افرادى همان گونه كه در روایات مىخوانیم، اهلبیت پیامبر و امامان معصومعلیهم السلام هستند كه اعمال و رفتار ما بر آنان عرضه مىشود.
خداوند در آغاز این سوره، از زلزله عظیم قیامت وعذاب شدید الهى یاد كرد و در پایان سوره از جهاد و نماز و زكات سخن گفت و یادآور شد كه او براى همه بندگانش، مولا وسرپرست و یاورى نیكوست، این نكته به ما مىآموزد كه براى نجات از خطرهاى زلزلهى عظیم قیامت و عذاب شدید الهى، بندهى او باشیم و به او پناه ببریم كه «نِعم المَولى و نعم النصیر».
نفى «حَرَج» به معناى سخت نبودن احكام الهى نیست، زیرا در همین آیه كه مىفرماید: جهاد كنید آن گونه كه حقّ جهاد است. و ناگفته پیداست كه جهاد كار بس سختى است. پس مراد از نبودن حرج در دین آن است كه اسلام بنبست ندارد. مثلاً در فرمان جهاد افراد بیمار، لنگ، نابینا، سالمند و زنان و كودكان و ناتوانان معافند، ولى دفاع با همهى سختى آن وظیفه است.
پيام ها
1- ارزش كارها، به انگیزه و شیوه ومقدار آن بستگى دارد. (جهادى ارزش دارد كه با تمام توان در راه خدا باشد) «فى اللّه حقّ جهاده»
2- هم به مردم شخصیت دهید، «اِجتَباكم - أبیكم - تَكونوا شهداء علىالناس» و هم سختگیرى نكنید. «ما جَعَل علیكم فى الدّین من حَرَج»
3- در وضع قانون، مراعات توان مردم را بكنیم. «ما جَعل علیكم فى الدّین من حَرَج»
4- اسلام، دین آسان واحكام آن انعطاف پذیر است. در زمانها و مكانهاى مختلف، شایستگى اجرا شدن را دارد. «ما جَعل علیكم فى الدّین من حَرَج»
5 - اسلام آئین ابراهیمى و سابقه بس درخشان دارد. «هو سَمّاكم المسلمین»
6- پیامبران، پدران امّتها هستند. «أبیكم»
7- «مسلمان» نام مباركى است كه از قبل براى ما انتخاب شده است. «مِن قَبل»
8 - پیامبر اكرم صلى الله علیه وآله بر اعمال ما گواه است. «لیكون الرّسول شهیدا»
9- نماز و زكات، تشكّر از خداوند است. (باید به شكرانهى برگزیدگى و سابقه و لیاقت و گواه بودن امّت اسلام، نماز به پا داشت. «فاقیموا الصلوة...»
10- تنها به برگزیده بودن و نام اسلام و مسلمانى تكیه نكنیم، با نماز و زكات و تمسّك به خدا، این افتخارات را پاسدارى كنیم. «فاقیموا الصلوة و آتواالزكوة»
11- مشروعیّت ولایتها و حكومتهاى بشرى در گرو منتهى شدن به ولایت الهى است. «هو مولاكم»
«الحمدللّه ربّ العالمین»
سیماى سورهى مؤمنون
این سوره كه یكصد وهجده آیه دارد، در مكّه نازل شده است.
با توجّه به بیان سیماى مؤمنان و آثار و نشانههاى ایمان در آیات ابتدایى این سوره، نام «مؤمنون» براى آن انتخاب گردیده است. البتّه سرگذشت پیامبرانى چون حضرت نوح، هود، موسى و عیسىعلیهم السلام و پاسخ اقوام مختلف به دعوت آنان در ادامه آمده است.
در فضیلت تلاوت این سوره، امام صادقعلیه السلام مىفرماید: تداوم بر تلاوت این سوره خصوصاً در روزهاى جمعه، مایهى سعادت دنیا و آخرت و همنشینى با پیامبران الهى در فردوس برین مىگردد. [50]