ترجمه
چرا زمانى كه تهمت را شنیدید، مردان و زنان با ایمان نسبت به خویش گمان خوب نبردند و نگفتند كه این تهمتى بزرگ وآشكار است؟ چرا چهار شاهد بر صحّت آن تهمت نیاوردند؟ پس چون گواهان لازم را نیاوردند، آنان نزد خدا همان دروغگویانند.
نکته ها
خداوند در این آیه، مسلمانان را به خاطر بدگمانى به همسر پیامبر و آسیبپذیرى آنان در برابر شایعات، توبیخ مىكند.
قرآن گاهى به جاى كلمهى «دیگران» كلمهى «شما» را به كار برده است تا به مسلمانان بگوید: همهى شما یكى هستید. مثلاً به جاى این كه بگوید: به دیگران نیش و طعنه نزنید، مىفرماید: «لا تَلمِزوا اَنفسكم»(18) به خودتان نیش نزنید. و به جاى این كه بگوید: وقتى كه وارد خانهاى شدید به دیگران سلام كنید، مىفرماید: «فسَلّموا على اَنفسِكم»(19) به خودتان سلام كنید. در این آیه نیز به جاى این كه بگوید: به دیگران حسنظن داشته باشید مىفرماید: «ظنّ... بأنفسهم خیراً» به خودتان حسنظن داشته باشید.
در قرآن كریم، كلمهى «لولا» در موارد متعدّدى براى انتقاد و توبیخ به كار رفته است كه در این جا چند مورد را ذكر مىكنیم:
1- «لولا یَنهاهم الرّبّانیّون»(20) چرا علما نهى از منكر نمىكنند؟
2- «لولا اذ سَمعتُموه»(21) چرا هر شنیدهاى را مىپذیرید؟
3- «لولا جاءوا علیه باَربعة شُهداء»(22) چرا براى سخن نارواى خود چهار شاهد نمىآورند؟
4- «لولا تَستَغفرون اللّه»(23) چرا از خدا آمرزش نمىخواهید؟
5 - «فلولا اذ جاءهم بأسُنا تَضرّعوا»(24) چرا زمانى كه عذاب ما به آنان رسید، تضرّع نكردند؟
6- «فلولا تَشكرون»(25) چرا شكرگزار نیستید؟
7- «فلولا تصدّقون»(26) چرا تصدیق نمىكنید؟
8 - «فلولا تذكّرون»(27) چرا عبرت نمىگیرید؟
9- «فلولا نَفَر من كلّ فِرقَة مِنهم طائفة لِیَتفقّهوا فِى الدّین»(28) چرا از هر فرقهاى دستهاى كوچ نمىكنند تا در دین آگاهى پیدا كنند؟
18) حجرات، 11.
19) نور، 61.
20) مائده، 63.
21) نور، 12.
22) نور، 13.
23) نمل، 46.
24) انعام، 43.
25) واقعه، 70.
26) واقعه، 57.
27) واقعه، 62.
28) توبه، 122.
پيام ها
1- دامن زدن به شایعه و پخش آن، ممنوع است. («لولا» نشانه توبیخ از سوءظن و پخش شایعات است)
2- در جامعهى اسلامى باید روحیهى حسن ظن حاكم باشد. «ظَنّ المؤمنون و المؤمنات بأنفسهم خَیراً» (حسن ظن، یكى از آثار ایمان است).
3- مؤمنان در برابر آبروى یك «فرد» مسئول هستند. «المؤمنون و المؤمنات»
4- بنى آدم اعضاى یكدیگرند. تهمت به هر عضوى از جامعهى اسلامى، همانند تهمت به دیگر اعضاست. «بأنفسهم خَیراً»
5 - اصل اوّلیه در عمل مسلمان، صحت است، مگر جرم او با دلیل ثابت شود. «ظَنّ المؤمنون والمؤمنات بأنفسِهم خَیراً»
6- حفظ حریم پیامبر صلى الله علیه وآله و خانوادهاش بر هر مؤمنى واجب است. «لولا... قالوا هذا إفك مبین»
7- در برابر شنیدههاى ناروا در مورد مؤمنان، سكوت ممنوع است. «لولا... قالوا هذا إفك مبین»
8 - جامعهى ساده دل، زودباور و یاوهگو، توبیخ مىشود. «لولاجاءو علیه باَربعة»
9- تهمت اگر ثابت نشود، گویندهى آن دروغگو محسوب مىشود. «هم الكاذبون»