ترجمه
به مردان مؤمن بگو: از بعضى نگاههاى خود (نگاههاى غیر مجاز) چشمپوشى كنند و دامن خود را حفظ نمایند. این براى پاكتر ماندن آنان بهتر است. خداوند به آنچه انجام مىدهند آگاه است.
نکته ها
كلمه «یغضّوا» از ریشه «غضّ» به معناى كاستن و پایین آوردن است. چنانكه لقمان به فرزندش مىفرماید: «و اغضض من صوتك» یعنى صدایت را پایین بیاور و با صداى بلند صحبت نكن.
در اینجا نیز مراد از «غضّ بصر» بستن چشم نیست، بلكه پایین آوردن نگاه است، به گونهاى كه انسان نامحرم را ببینند.
مراد از «فروج» عورتین است كه باید آن را از نگاه دیگران پوشاند. البتّه مراد از حفظ فروج در دیگر آیات قرآن، حفظ از زناست، ولى در این آیه، بر اساس روایات، حفظ از نگاه است.
روایاتى دربارهى نگاه:
* حضرت على علیه السلام فرمود: «لكم اوّل نَظَرة الى المرئة فلا تتّبعوها بنَظرة اُخرى واحذروا الفتنة»(50) نگاه اوّل مانعى ندارد ولى ادامهى نگاه اشكال دارد، زیرا سبب فتنه مىشود.
* در حدیثى مىخوانیم: تمام چشمها در قیامت گریان است مگر سه چشم: چشمى كه از ترس خدا بگرید، چشمى كه از گناه بسته شود و چشمى كه در راه خدا بیدار بماند.(51)
* در «صحیح بخارى» مىخوانیم كه پیامبر صلى الله علیه وآله فرمود: جلو راه مردم ننشینید. برخى گفتند: ما ناچاریم از نشستن. فرمود: پس حقّ آن را ادا كنید. پرسیدند حقّ آن چیست؟ فرمود: «غَضّ البَصر و كَفّ الاَذى و رَدّ السلام والامر بالمعروف و النهى عن المنكر» ترك چشم چرانى و مردم آزارى، جواب دادن به سلام دیگران، امر به معروف و نهى از منكر.
* حضرت عیسىعلیه السلام فرمود: از نگاه به نامحرم بپرهیزید كه بذر شهوت را در دل مىنشاند و همین براى دچار شدن انسان به فتنه كافى است.(52)
* امام علىعلیه السلام فرمود: «العَین رائِدُ القلب» چشم، دل را بدنبال خود مىكشد. «العَین مَصائد الشیطان» چشم، كمینگاه شیطان است. و چشمپوشى بهترین راه دورى از شهوات است.(53)
* پیامبر اكرمصلى الله علیه وآله فرمود: «النَظَر سَهْم مسموم مِن سهام ابلیس فمَن تَركَها خَوفاً من اللّه اعطاه اللّه ایماناً یَجِد حلاوة فى قلبه»(54) نگاه بد، تیرى از تیرهاى مسموم شیطان است. هر كس از ترس خدا چشم خود را فرو بندد، خداوند به او ایمانى مىدهد كه از درون، شیرینى آن را احساس مىكند.
* پیامبر اكرمصلى الله علیه وآله فرمود: هركس چشم خود را از حرام پر كند، در قیامت چشم او از آتش پر خواهد شد مگر اینكه توبه كند.(55)
50) تفسیر كنزالدقائق.
51) تفسیر كنزالدقائق.
52) تفسیر روحالبیان.
53) غررالحكم.
54) بحار، ج104، ص 38.
55) بحار، 76، ص336.
پيام ها
1- لازمهى ایمان، حفظ نگاه از حرام است. «قل للمؤمنین یغضّوا...»
2- جاذبههاى غریزى را باید كنترل كرد. «یغضّوا من ابصارهم»
3- گناه را از سرچشمه جلوگیرى كنیم وتقوا را از چشم شروع كنیم.«منابصارهم»
4- چشم پاك، مقدّمهى پاكدامنى است. «یَغضّوا من ابصارهم و یحفظوا فروجهم»
5 - پاكدامنى، براى مردان نیز لازم است. «یَحفظوا فُروجهم»
6- چشمچرانى و بىعفّتى، مانع رشد معنوى انسان است. «یغضّوا - یحفظوا - ازكى»
7- همواره در محضر خدا هستیم. در محضر خدا معصیت نكنیم. «یغضّوا... اِنّ اللّه خبیر بما یصنعون»