ترجمه
پسران و دختران بىهمسر وغلامان وكنیزان شایستهى (ازدواج) خود را همسر دهید. (و از فقر نترسید كه) اگر تنگدست باشند، خداوند از فضل خود بى نیازشان مىگرداند. خداوند، گشایشگر داناست. (او از فقر ونیاز شما آگاه است وبر كفایت شما وعده داده است ودر عمل به وعدهاش قدرت دارد)
نکته ها
«اَیامى» جمع «أیّم»، بر وزن «قَیّم»، یعنى كسى كه همسر ندارد، خواه مرد باشد یا زن، باكره باشد یا بیوه.
بهترین واسطهگرىها، شفاعت و واسطهگرى در امر ازدواج است. چنانكه در روایت آمده است: كسى كه دیگرى را داماد
یا عروس كند، در سایهى عرش خداست.(61)
پدر و مادرى كه با داشتن امكانات، فرزندشان را همسر نمىدهند، اگر فرزند مرتكب گناه شود، والدین در گناه او شریك
هستند.(62)
ازدواج در اسلام
اسلام ازدواج را امرى مقدس مىداند، بر خلاف مسیحیت كه مجرد بودن را ارزش مىداند و لذا پاپ و روحانیون مسیحى
نباید ازدواج كنند و جواز ازدواج براى مسیحیان بخاطر جلوگیرى از فساد بیشتر و به اصطلاح دفع افسد به فاسد است.
دربارهى ازدواج، روایات بسیارى آمده است كه به چند مورد آن اشاره مىكنیم:
* امام صادق علیه السلام فرمود: توسعهى زندگى، در سایهى ازدواج است.
* كسى كه از ترس فقر ازدواج نكند، به خداوند سوءظن برده است.
* دوركعت نماز كسى كه همسر دارد، بهتراز هفتاد ركعت نماز كسىاست كه همسر ندارد.(63)
فوائد ازدواج
1. انس و آرامش
قرآن مىفرماید: «وَ مِنْ آیاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْواجاً لِتَسْكُنُوا إِلَیْها وَ جَعَلَ بَیْنَكُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً»(64): از نشانههاى
خدا آن است كه از جنس خودتان همسرانى آفرید تا در نزد آنان آرامش یابید و میان شما مودّت و رحمت قرار داد.
یكى از نیازهاى بشر انس و الفت است و لذا تنهایى براى او دشوار است و نیاز به كسى دارد كه امین و غم خوار و مهربان و
رازدار او باشد تا با او انس بگیرد و عشقش را خالصانه نثار او كند. بهترین فردى كه مىتواند این نیاز را تامین كند همسر
است، چه زن و چه شوهر. قرآن از میان فوائد بسیار ازدواج، تنها این مورد را نام برده كه معلوم مىشود مهمترین فائده
است.
2. حفظ عفت و مصونیت از گناه
رسول خداصلى الله علیه وآله در یك روایت فرمود: «مَنْ تَزَوَّجَ فقد أَحْرَزَ نِصْفَ دِینِهِ»(65) هر كس ازدواج كند نیمى از
دینش را حفظ كرده است.
و در روایتى دیگر فرمود: «مَنْ أَحَبَّ أَنْ یَلْقَى اللَّهَ طَاهِراً مُطَهَّراً فَلْیَلْقَهُ بِزَوْجَةٍ»(66) هر كه دوست دارد در قیامت خدا را پاك
و پاكیزه ملاقات كند همسر اختیار كند.
3. سلامتى جسم و روان
دانشمندان مىگویند: ارضاى صحیح و به موقع غریزهى جنسى، براى سلامت جسم و جان یك ضرورت است و ترك آن
باعث بیمارىهاى روانى و امراضى از قبیل: ضعف اعصاب، اضطراب، افسردگى، یأس، تشنّج، تندخویى، بدبینى، گوشهگیرى
و گاهى سوء هاضمه و سردرد مىشود.(67)
4. بقاى نسل
بقاى نسل بشر در گرو ازدواج و زناشویى است و در اسلام امر تربیت نسل یكى از وظایف والدین شمرده شده كه در
قیامت مورد بازخواست قرار مىگیرد.
5 . استقلال
دختر و پسر، قبل از ازدواج جزئى از خانواده و تابع والدین محسوب مىشوند، در حالى كه پس از ازدواج، به طور مستقل
تصمیم مىگیرند و مسئولیت مىپذیرند.
6. امنیت جامعه
اگر بنیاد خانواده مستحكم باشد، از فساد، طغیان، قتل و سرقت، جنایت و تجاوز به عنف و خودكشى تا حدّ زیادى كاسته
مىشود، چون اكثر این موارد از افرادى سر مىزند كه از كانون گرم خانواده محرومند.(68)
دقّت در انتخاب همسر
امام صادق علیه السلام فرمود: زن به منزله گلوبندى است كه بر گردن مىافكنى پس مراقب باش.
در انتخاب همسر احساسات غلبه نكند. عجله نكنید و پس از فكر و مشورت و گفتگو اقدام كنید. بحش زیادى از اختلافات
خانوادگى ریشهاش عدم دقت در انتخاب همسر است. همسر شریك زندگى است و تاثیرش تا پایان عمر و تا قیامت
هست.
معمولا ازدواجهاى سطحى كه با یك برخورد و آشنایى در اتوبوس و یا پارك صورت مىگیرد عاقبت خوبى ندارد.
ویژگىهاى همسر خوب
1. دین و ایمان
الف. قرآن مىفرماید: «و لا تَنْكِحُوا الْمُشْرِكاتِ حَتّى یُؤمِنَّ وَ لأَمَةٌ مُؤْمِنَةٌ خَیْرٌ مِن مُشْرِكَةٍ و لو أعْجَبَتْكُمْ و لا تُنْكِحُوا المُشرِكِینَ
حَتّى یُؤمِنُوا وَ لَعَبْدٌ مُؤمِنٌ خَیْرٌ مِنْ مُشْرِكٍ و لو أعْجَبَكُمْ اولئِكَ یَدْعُونَ الَى النّارِ وَ اللّهُ یَدْعُوا إِلَى الْجَنَّةِ»(69) و با زنان مشرك
ازدواج نكنید مگر آنكه ایمان بیاورند و همان كنیزى با ایمان بهتر از زن آزاد مشرك است هر چند از (زیبایى) او به
شگفت آیید و به مشركان زن ندهید مگر آنكه ایمان بیاورند و همانا برده مؤمن بهتر از آزاد مشرك است هر چند از (مال
و زیبایى) او شگفت زده شوید.
ب. امام صادقعلیه السلام فرمود: «إِذَا تَزَوَّجَ الرَّجُلُ الْمَرْأَةَ لِجَمَالِهَا أَوْ مَالِهَا وُكِلَ إِلَى ذَلِكَ وَ إِذَا تَزَوَّجَهَا لِدِینِهَا رَزَقَهُ اللَّهُ
الْجَمَالَ وَ الْمَالَ»(70)؛ هنگامى كه مرد به خاطر مال و جمال زن با او ازدواج كند، به همان واگذار مىشود و هرگاه به خاطر
دینش با او ازدواج كند، خداوند مال و جمال را رزق او مىسازد.
2. اخلاق خوب و خوش
امام رضاعلیه السلام در جواب یكى از یارانش كه نوشته بود قصد ازدواج با كسى را دارم كه خوش اخلاق نیست، فرمودند:
اگر بد اخلاق است با او ازدواج نكن.(71)
اخلاق در زندگى باعث شیرینى زندگى و رشد خانواده مىشود. امورى همچون: راستگویى، امانتدارى، خوش زبانى،
خیرخواهى، گذشت و ایثار، بردبارى، وظیفهشناسى، نجابت، كمتوقعى، نرمخوئى، و... امتیازات یك انسان است كه اسلام به
آنها اهمیت داده است.
3. اصالت خانوادگى
پیامبر صلى الله علیه وآله فرمود: «أیُّها النَّاسُ ایَّاكُم وخَضْرَاءَ الدِّمَن. قیل یا رسولَ اللَّهِ و ما خَضْرَاءُ الدِّمَنِ؟ قالَ: المَرأةُ
الحَسْنَاءُ فى مَنْبِتِ السَّوْءِ»(72)؛ مردم از سبزههایى كه بر زباله مىروید بپرهیزید. گفتند: یا رسول اللّه مراد چیست؟ فرمود:
زنان زیبارویى كه در خانوادهاى ناپاك روئیدهاند.
4. سواد و تحصیلات
علم و دانش براى انسان یك كمال و براى همسر یك مزیت است. با فرد باسواد زودتر مىشود به تفاهم رسید و برنامه
هاى بهترى براى آینده ریخت. البتّه هر باسوادى، باتدبیر نیست. متاسفانه مدارس و دانشگاهها در كشور ما درس زندگى
نمىدهند.
5 . سلامت جسم
سلامت جسم از نعمتهاى بزرگ الهى و از مزایاى یك همسر است. در روایت است با كسانى كه بیماریهاى مسرى دارند
ازدواج نكنید. البته ازدواج با ایثارگران جانباز، لیاقت و شایستگى و از خودگذشتگى مىخواهد.
6. تناسب سنّى
انسان در سنین مختلف حالات متفاوت دارد. تمایلات جنسى نیز در هر سنّى یكسان نیست، پس باید بین سنّ دختر و پسر
تفاوت فاحش نباشد، كه زندگى را با مشكلاتى روبرو مىكند.
مهریه
1. مرد براى اثبات صداقت خویش، مهریه را نثار زن مىكند و لذا به آن صداق مىگویند و پشتوانه زن است در طول زندگى
و پس از طلاق یا مرگ همسر.
2. مقدار مهر در اسلام تعیین نشده، اما در احادیث از مهریههاى سنگین مذمّت شده و چنین آمده است كه مهریه زیاد
مایه كینه و عداوت مىشود.(73)
3. مرد باید سعى كند در اولین فرصت كه تمكن پیدا كرد مهریه زن را بپردازد.
4. زن مالك مهر است و هر كارى بخواهد مىتواند با آن بكند، ببخشد یا تجارت كند.
5. در روایات، به مردى كه قصد دادن مهریه را نداشته باشد، سارق و زناكار اطلاق شده است.(74)
جهیزیه
1. داماد، نه شرعا و نه قانونا حق مطالبه جهاز را ندارد، گرچه مرسوم است كه خانواده عروس اسباب و لوازم زندگى را
خریدارى مىكنند.
2. جهاز براى تامین آسایش دو زوج جوان است، نه فخرفروشى و خودنمایى.
3. لیست جهاز حضرت فاطمه:
1- یك پیراهن 2- یك روسرى بزرگ 3- یك حُلّه سیاه 4- دو عدد تشك، 5- یك تختخواب از لیف خرما 6- چهار
عدد بالش 7- یك حصیر 8 - یك آسیاب دستى 9- یك كاسه مسى 10- یك مشك چرمى 11- یك طشت لباسشویى
12- یك كاسه شیر 13- یك ظرف آبخورى 14- یك پرده 15- یك آفتابه 16- یك كوزه 17- یك پوست براى فرش
18- دو كوزه سفالین 19- یك عبا
مراسم عقد و عروسى
در اسلام سفارش شده مراسم عقد و عروسى با حضور مردم و همراه با شادى برگزار شود. رسول خداصلى الله علیه وآله
عقد فاطمه زهراعلیها السلام را در مسجد، در حضور انصار و مهاجرین اجرا كردند و دستور دادند بین حاضرین خرما
پخش كنند.
هنگام عروسى حضرت زهراعلیها السلام رسول خداصلى الله علیه وآله به همسرانش فرمود: فاطمه را آرایش كنید و
خوشبو سازید، اطاقش را فرش كنید تا او را به خانه شوهر بفرستیم.(75)
همچنین به زنان مهاجر و انصار فرمود: فاطمه را تا خانه شوهر همراهى كنید و شادى كنید، لیكن مواظب باشید چیزى
نگوئید كه خدا بدان راضى نباشد.
61) تفسیر نورالثقلین.
62) تفسیر مجمعالبیان.
63) مجموعه روایات از تفسیر نورالثقلین مىباشد.
64) روم، 21.
65) كافى، ج5، ص328.
66) النوادر راوندى، ص12.
67) انتخاب همسر، امینى، ص26.
68) انتخاب همسر، ص29.
69) بقره، 221.
70) كافى، ج5، ص333.
71) كافى، ج5، ص563.
72) كافى، ج5، ص332.
73) مكارمالاخلاق، ص237.
74) وسائل، ج15، ص21.
75) بحار، ج43، ص131.
پيام ها
1- خانواده و جامعه، مسئول ازدواج افراد بىهمسر است. «و اَنكِحوا»
2- ازدواج در اسلام، امرى مقدّس و مورد تأكید است. «و اَنكحوا»
3- لازم نیست خواستگارى، از طرف خاصّى باشد، هر یك از طرفین ازدواج مىتوانند پیشقدم شوند. «و اَنكحوا»
4- تنها سفارش به ترك نگاه حرام، كافى نیست، براى ازدواج جوانان باید اقدام كرد. «یَغضّوا، یَغضُضن، انكحوا»
5 - زنان بیوه را همسر دهید. «و اَنكِحوا الایامى»(«اَیامى»، شامل آنان نیز مىشود.)
6- داشتن صلاحیّت، شرط ازدواج است. «والصّالحین» (یعنى باید طرفین صلاحیّت اداره زندگى مشترك را داشته باشند.)
7- اقدام جامعه براى عروس و داماد كردن افراد صالح، تشویقى است كه جوانان لااُبالى و هرزه نیز خود را در مدار
صالحان قرار دهند. «والصّالحین...» (بنا بر این كه مراد از صلاحیّت، صلاحیّت اخلاقى و مكتبى باشد.)
8 - در تأمین نیازهاى جنسى، فرقى میان انسانها نیست. (زن، مرد، غلام و كنیز) «منكم، عبادكم، امائكم»
9- فقر، نباید مانع اقدام در امر ازدواج شود. «اِن یكونوا فقراء...»
10- در صورت فقر، به ازدواج اقدام كنید و بر خدا توكّل نمایید. «یُغنِهم اللّه»
11- فقر، براى عروس وداماد عیب نیست. «ان یكونوا فقراء...»
12- خداوند، تأمین زندگى عروس و داماد را وعده داده است و ازدواج، وسیله وسعت و بركت زندگى است. «یغنهم اللّه»
13- تحقّق وعدههاى الهى از سرچشمهى فضل بى پایان اوست. «فضله - واسع»
14- رشد و توسعهاى كه خداوند نصیب بندگانش مىفرماید، بر اساس علم و حكمت اوست. «واسعٌ علیم»