ترجمه
مؤمنان (واقعى) تنها كسانى هستند كه به خدا وپیامبرش ایمان آورده و هرگاه با پیامبر بر كارى اجتماع نمایند، بدون اجازه او نمىروند، (اى پیامبر!) كسانى كه اجازه مىگیرند آنانند كه به خدا وپیامبرش ایمان دارند. پس اگر براى بعضى از كارهاى خوداز تو اجازه خواستند، به هركس از آنانكه خواستى (ومصلحت بود) اجازه بده وبراى آنان از خدا طلب آمرزش كن، كه خداوند بخشنده ومهربان است.
نکته ها
در كتب تفسیر، دربارهى شأن نزول این آیه مطالب گوناگونى ذكر شده است كه موارد عمدهى آن را در این جا مىآوریم:
1- این آیه، مربوط به «حنظله» است، كه شب عروسى او فرمان حركت به سوى اُحد صادر شده بود. او با كسب اجازه از
محضر پیامبر صلى الله علیه وآله به خانه رفت و مراسم زفاف را بجا آورد و بدون آن كه غسل كند به جبهه رفت و به
شهادت رسید. پیامبر فرمود: «فرشتگان او را غسل دادند». خداوند از همان یك شبى كه حنظله با همسرش بود، فرزندى به
او عطا كرد كه ماجراى زندگى او مفصّل است.(110)
2- این آیه دربارهى منافقین است، كه هرگاه با مردم بودند، به نماز مىایستادند و اگر كسى آنان را نمىدید و تنها بودند،
از نماز فرار مىكردند.(111)
3- رسول خدا صلى الله علیه وآله گروهى را براى كارى اعزام فرمود، ولى آنان به سراغ كارهاى شخصى خود رفتند، و این
آیه در باره آنان نازل شد.
4- این آیه در مورد مسلمانانى است كه مشغول كندن خندق بودند و براى سركشى به خانوادهى خود از پیامبر اجازه مى
خواستند.
اجازه گرفتن از رهبر، نشانهى ادب، تسلیم، قانونمندى، عشق به رهبر و نظم و نظام است.
110) تفسیر المیزان.
111) تفسیر كبیرفخررازى.
پيام ها
1- حضور در كنار رهبرى، براى حل مشكلات، نشانهى ایمان، و ترك آن نشانهى نفاق یا ضعف ایمان است. «انّما المؤمنون
الّذین... كانوا معه على امر جامع»
2- در مسائل تشكیلاتى، كه بر اساس همفكرى و مشورت، تصمیم گرفته مىشود، خودمحورى و خودمختارى ممنوع است.
«على امر جامع لم یذهبوا»
3- در زندگى اجتماعى، وجود رهبر و پیروى از او لازم است. «على امر جامع لمیذهبوا»
4- ایمان باید همراه با تسلیم و اطاعت از رهبرى باشد. «لم یذهبوا حتّى یستأذنوه»
5 - باید نظام اجتماعى و كارهاى گروهى را ارج نهیم. «لم یذهبوا حتّى یستأذنوه»
6- بعضى مسائل را باید سربسته گفت. «لبعض شأنهم»
7- رهبرى در اسلام، همراه با مصلحتاندیشى و رحمت است. «فأذن لمن شئت منهم - و استغفر لهم»
8 - تصمیمگیرى نهایى با رهبر است. «لمَن شئت منهم» (پیامبر در مسائل جامعه، بر مردم ولایت دارد).
9- رهبر باید در اعمال سیاستهاى خود انعطافپذیر و واقعبین باشد. «فأذن لمن شئت منهم و استغفر لهم اللّه»
10- اذن پیامبر، كار را مجاز و حلال مىكند ولى نفسِ رها كردن كارهاى عمومى، نیاز به استغفار دارد. «فأذن... واستغفر
لهم»
11- طرح مسائل شخصى در هنگام اشتغال به كارهاى عمومى، گرچه با اجازه باشد، زیبا نیست و باید عذرخواهى كرد. «
واستغفر لهم»
12- استغفار ودعاى پیامبرصلى الله علیه وآله براى دیگران، مستجاب است. «واستغفر لهم اللّه اِنّ اللّه غفور رحیم»