ترجمه
و بر (خداى) زندهاى كه هرگز نمىمیرد توكّل كن و به ستایش او تسبیحگوى همین بس كه او به گناهان بندگانش آگاهى دقیق دارد.
نکته ها
واژهى «توكّل» با مشتقّاتش هفتاد بار در قرآن آمده است. توكّل به معناى تكیه كردن بر خدا و وكیل گرفتن او در كارها است.
در آیهى قبل به پیامبر فرمود: به مردم بگو: من مزدى از شما نمىخواهم، گویا در این آیه مىفرماید: رهبران دینى كه به مال مردم چشمداشتى ندارند، براى زندگى خود باید تنها به خداوند توكّل نمایند.
توكّل بر خداوند به معناى رها كردن تلاش و كوشش نیست. چنانكه مولوى مىگوید:
گفت پیغمبر به آواز بلند
با توكّل زانوى اشتر ببند
رمز الكاسب حبیب اللّه شنو
از توكّل در سبب كاهل مشو
رو توكّل كن تو با كسب اى عمو
جهد مىكن كسب مىكن مو به مو
پيام ها
1- تكیهى فانى بر فانى لغو است. «توكّل على الحىّ الّذى لایموت»
2- تكیهى ضعیف بر ضعیف لغو است. «توكّل على... الّذى خلق السموات»
3- تكیهى جاهل بر جاهل لغو است. «توكّل على الحىّ الّذى... خبیرا»
4- انبیا نیز به موعظه و تذكر الهى نیاز دارند. «و توكّل»
5 - حیات ابدى مخصوص خداست. «الحىّ الّذى لایموت»
6- خدایى را وكیل بگیر كه براى همیشه زنده است و اگر امروز به دشمن مهلت داد تا شاید از كارشكنى و كفر دست بردارد، فردا فرصت و مهلت دارد تا از او انتقام گیرد. «لایموت»
7- توكّل قلبى باید با تسبیح و حمد عملى همراه باشد. «و سبّح بحمد»
8 - خداوند به كارهاى جزئى مردم علم دقیق دارد. «بذنوب عباده»
9- گناهكاران نیز بندگان خدا هستند. «ذنوب عباده»
10- ایمان انسان به این كه خداوند بر گناهانش آگاه است، بهترین اهرم براى پیدایش تقواست. «بذنوب عباده»
11- آگاهى خداوند بر گناهان مردم، علاوه بر اینكه تهدیدى براى كفّار است، براى پیامبر نیز تسلّى و دلدارى مىباشد كه نگران نباش، ما از كارشكنىهاى آنان آگاهیم و به حساب كفّار لجوج مىرسیم. «و كفى به بذنوب عباده خبیراً»