ترجمه
و روزى كه (خداوند) آنها را ندا مىدهد، پس مىگوید: كجایند آن شریكانى كه براى من مىپنداشتید؟
آن (شریكان و) كسانى كه حكم عذاب بر آنان محقّق گشته، مىگویند: پروردگارا! اینان كسانى هستند كه ما گمراه كردهایم. همانگونه كه خود گمراه بودیم، آنها را (نیز) گمراه نمودیم، (امّا اینك از آنان) به سوى تو بیزارى مىجوییم. (اینان در واقع) ما را نمىپرستیدند (بلكه به دنبال هواپرستى و هوسرانى خود بودند.)
و (در این هنگام به مشركان) گفته مىشود: (اكنون آن) معبودانى را كه شریك خدا مىپنداشتید بخوانید، پس آنها را مىخوانند؛ امّا جوابى به آنها نمىدهند و (در این حال) عذاب الهى را مىبینند (كه آنان را در برمىگیرد، پس آرزو مىكنند) اى كاش، هدایت یافته بودند.
نکته ها
با بر پایى قیامت، صحنههاى عجیب و گوناگونى اتفاق مىافتد كه این آیات به بعضى از آنها اشاره مىفرماید؛ یكى از صحنهها، سؤالات توبیخآمیز خداوند، از مشركان است. صحنهى دیگر، اظهار تنفّر و بیزارى معبودها از كسانى است كه آنها را مىپرستیدند و صحنهى سوّم، ملامت منحرفان از شیطان است كه شیطان هم در جواب مىگوید: مرا سرزنش نكنید، بلكه خودتان را ملامت نمایید؛ «فلاتلومونى و لوموا انفسكم»(94) در قیامت، هر كس گناه خود را به گردن دیگرى مىاندازد، ولى از طرف مقابل هم جواب مىشنود كه: «بل كنتم قوماً طاغین»(95) گناه را به گردن ما نیاندازید، بلكه شما خودتان اهل طغیان بودید.
بعضى از معبودها همچون حضرت عیسى و فرشتگان الهى، تقصیرى ندارند؛ امّا كسانى نظیر شیاطین، طاغوتها دانشمندانى كه سبب بدعت و انحراف در دین گشتهاند، مقصّرند و عذاب خداوند در مورد آنان قطعى است.
94) ابراهیم، 22.
95) صافّات، 30.
پيام ها
1- صحنههاى قیامت را فراموش نكنیم. «و یوم...»
2- دادگاه قیامت، علنى و حضورى است. «أین شركائى»
3- كارى نكنیم كه در قیامت، از پاسخگویى آن، درمانده و عاجز باشیم. «أین شركایى»
4- شرك و تكیه بر هرچه غیر خداست، گمان، خیال و سراب است. «تزعمون»
5 - معبودهاى عزیز دنیوى، ذلیلان و محكومان اُخروىاند. «حقّ علیهم القول»
6- هركس دیگران را به جاى خداوند به سوى خویش بخواند، عذاب الهى برایش حتمى است. «حقّ علیهم القول»
7- پرستش غیر خدا، یك فریب است. «اغوینا»
8 - فریب خوردگان، به دنبال فریب دیگران نیز هستند. «اغویناهم كما غوینا»
9- انسانها در انتخاب راه آزادند و مىتوانند راههاى انحرافى را نیز برگزینند. «غوینا»
10- معبودهاى غیر خدایى، روزى از عابدانِ خود متنفّر خواهند بود. «تبرّأنا»
11- حقیقت شرك، هوىپرستى است. «ما كانوا ایّانا یعبدون»
12- معبودهاى دروغین، به نالههاى شما در وقت نیاز پاسخى نخواهند داد. «فدعوهمفلمیستجیبوا» دلبستن به غیر خدا در دنیا، مایهى محروم شدن از یارى او در قیامت است.)
13- قیامت، روز حسرت است. «لو انّهم كانوا یهتدون»