ترجمه
اى مردم! از آنچه در زمین، حلال و پاكیزه است بخورید و از گامهاى (وسوسه انگیز) شیطان، پیروى نكنید. براستى كه او دشمن آشكار شماست.
نکته ها
اسلام، همواره مردم را به بهرهبردن از نعمتهاى پاك وحلالِ خداوند، سفارش نموده و با هرگونه رهبانیّت و زهد بىجا مبارزه مىنماید. لذا هم خوردنىهاى ناسالم را از شیطان مىداند؛ «انّما الخمر... رجس من عمل الشّیطان» [500] و هم نخوردن نابجا را گام شیطان مىداند؛ «كلوا... و لا تتّبعوا خطوات الشیطان» زیرا در برخى از نقلهاى تاریخى آمده است كه بعضى از طوائف عرب، قسمتى از زراعت و حیوانات را بدون دلیل برخود حرام كرده بودند و گاهى نیز این تحریمها را به خداوند نسبت مىدادند. آیه نازل شد تا رفع ابهام شود.
اسلام، به زندگى مادّى انسان توجّه كامل دارد و در رأس آنها نیازهاى غذایى است كه در این مورد، دهها آیه و صدها حدیث آمده است. یكى از وظایف انبیا نیز بیان خوردنىها و آشامیدنىهاى حلال وحرام براى مردم است.
معمولاً قرآن در كنار اجازه مصرف، شرطى را بیان كرده است. مثلاً در اینجا مىفرماید: «كلوا... حلالاً طیباً» همچنین مىفرماید: «كلوا و اشربوا... و لا تعثوا فى الارض مفسدین» [501] بخورید و بیاشامید... ولى در زمین فساد نكنید. در آیه دیگر مىفرماید: «كلوا واشربوا ولاتسرفوا» [502] بخورید و بیاشامید، ولى اسراف نكنید. و در جاى دیگر مىفرماید: «كلوا و اطعموا» [503] بخورید و اطعام كنید.
در تفسیر برهان از امام صادق علیه السلام نقل شده است كه شخصى به نام طارق، تصمیم گرفته بود تا از همسرش جدا شده و زندگى راهبانهاى داشته باشد. حضرت فرمود: «انّ هذا من خطوات الشیطان» این از گامهاى شیطان است.
500) مائده، 90.
501) بقره، 60.
502) اعراف، 31.
503) حج، 28.
پيام ها
1- شرط اساسى در مصرف، دو چیز است: حلال بودن، پاكیزه و دلپسند بودن. «كلوا حلالاً طیّباً»
2- اسلام با بعضى ریاضتها مخالف است. «كلوا»
3- بهرهگیرى از محرّمات و چیزهاى پلید و ناپاك، پیروى كردن از شیطان است. «كلوا... حلالا طیباً ولا تتبعوا خطوات الشیطان»
4- نیازهاى طبیعى بشر، زمینهاى براى انحراف و تسلّط شیطان است. باید ضمن تأمین نیاز، به لغزشهاى آن توجّه داشت. «كلوا... ولاتتبعوا خطوات...»
5 - شیطان، انسان را قدم به قدم منحرف مىكند. باید از همان قدم اوّل مواظبت كرد. «خطوات الشیطان»
6- شیطان براى انحراف مردم، از راههاى گوناگونى وارد مىشود. «خطوات»
7- وادار نمودن مردم به استفاده از حرامها و بازداشتن آنان از نعمتهاى حلال، نمودى از دشمنى آشكار شیطان است. «كلوا... حلالا طیباً... انّه لكم عدو مبین»