ترجمه
مَثل آنان (منافقان)، مَثل آن كسى است كه آتشى افروخته، پس چون آتش اطراف خود را روشن ساخت، خداوند روشنایى و نورشان را ببرد و آنان را در تاریكىهایى كه (هیچ) نمىبینند، رهایشان كند.
نکته ها
مثال، براى تفهیم مطلب به مردم، نقش مؤثّرى دارد. مسائل معقول را محسوس و بدینوسیله راه را نزدیك وعمومى مىكند، درجه اطمینان را بالا مىبرد ولجوجان را خاموش مىسازد. در قرآن مثالهاى فراوانى آمده است از جمله:
مثال حقّ، به آب و باطل به كفِ روى آب. [189] مثال حقّ به شجرهى طیّبه و باطل به شجرهى خبیثه. [190] تشبیه اعمال كفّار به خاكسترى در برابر تندباد. [191] ویا تشبیه كارهاى آنان، به سراب. [192] تشبیه بتها و طاغوتها به خانه عنكبوت. [193] تمثیل دانشمند بىعمل به الاغى كه كتاب حمل مىكند. [194] وتمثیل غیبت، به خوردن گوشت برادرى كه مرده است. [195]
این آیه نیز در مقام تشبیهِ مجموعهاى از روحیّات وحالاتِ منافقان است. آنان، نار مىافروزند، ولى خداوند نورش را مىبرد و دود و خاكستر و تاریكى براى آنان باقى مىگذارد.
امام رضا علیه السلام فرمودند: معناى آیه «تركهم فى ظلمات...» آن است كه خداوند آنان را به حال خود رها مىكند. [196]
189) رعد، 17.
190) ابراهیم، 26.
191) ابراهیم، 18.
192) نور، 39.
193) عنكبوت، 41.
194) جمعه، 5.
195) حجرات، 12.
196) تفسیر نورالثقلین.
پيام ها
1- منافق براى رسیدن به نور، از نار (آتش) استفاده مىكند كه خاكستر و دود و سوزش نیز دارد. «استوقد ناراً»
2- نور اسلام عالمگیر است، ولى نورى كه منافقان در سایهى آن تظاهر به اسلام مىكنند، در شعاعى كمتر و روشنایى آن ناپایدار است. «أضاءت ما حوله»
3- اسلام نور و كفر تاریكى است. «ذهب اللّه بنورهم وتركهم فى ظلمات»
4- كسى كه از یك نور بهرهمند نشود، در ظلمات متعدّد باقى مىماند. «بنورهم... فى ظلمات» (كلمه «نور» مفرد و كلمه «ظلمات» جمع است.)
5 - نقشهها وتوطئههاى منافقان، به اراده الهى ناتمام مىماند. «ذهب اللّه بنورهم»
6- طرف مقابل منافقان، خداوند است. «ذهب اللّه بنورهم»
7- عاقبت و آیندهى منافقان، تاریك است. «فى ظلمات»
8 - منافقان دچار وحشت و اضطراب، ودر تصمیمگیرىهاى دراز مدّت، سردرگم هستند. «فى ظلمات لا یبصرون»
9- گاهى در آغاز، ایمان واقعى است، ولى كمكم انسان به انحراف گرایش پیدا نموده و منافق مىشود. (كلمه «نورهم» در این آیه و جمله «لایرجعون» در آیه بعد نشان مىدهد كه آنان نورى داشتند، ولى به سوى آن نور برنگشتند.)