ترجمه
قطعاً شما از (سرنوشت) كسانى از خودتان كه در روز شنبه، نافرمانى كردند (و به جاى تعطیل كردن كار در این روز، دنبال كار رفتند) آگاهید، ما (به خاطر این نافرمانى) به آنان گفتیم: به شكل بوزینههاى مطرود در آیید.
نکته ها
یكى از احكام تورات، وجوب تعطیل كردن شنبه بود كه حرص و آز، گروهى از بنىاسرائیل را به كار واداشت و با حیلهاى كه بعداً خواهیم گفت، روزهاى شنبه، كار مىكردند. لذا خداوند، افراد حیلهگر را به صورت بوزینه در آورد تا درس عبرتى براى دیگران باشد. این ماجرا علاوه بر این آیه در سوره اعراف [356]نیز آمده است. و اصولاً مسخ چهره، یكى از عذابهاى الهى و تحقّق قهر خداوندى است. گروهى از نصارى نیز بعد از نزول مائده آسمانى، كفر ورزیدند كه به شكل بوزینه و خوك در آمدند. «وجعل منهم القردة و الخنازیر» [357]
كلمهى «سَبت» به معناى قطع و دست كشیدن از كار است. چنانكه در آیهاى دیگر، دربارهى نقش خواب فرموده است: «وجعلنا نومكم سباتاً» [358] و لذا شنبه، روز تعطیلى یهود، «یوم السبّت» نامیده شده است.
«خاسئین» از ماده «خسأ» به معنى «طرد نمودن» است. این واژه ابتدا براى طرد سگ بكار رفته، ولى سپس به طور عام استعمال شده است. در آیه بجاى «قردة خاسئة»، «خاسئین» فرموده كه صفت براى جمع مذكّر عاقل است، شاید این استعمال براى آن است كه جسم آنان تبدیل به بوزینه شده، نه روح و عقل انسانى آنان. زیرا در این صورت، عذابِ بیشترى مىكشند. هر چند كه برخى، همانند مراغى در تفسیر خود، مراد از بوزینه شدن را یك تشبیه دانسته و گفتهاند: این آیه نیز نظیر آیهى «كمثل الحمار» و یا «كالاَنعام» است. یعنى مسخ معنوى آنان منظور است، نه مسخ صورى و ظاهرى. ولى در تفسیر اطیبالبیان روایتى از پیامبر صلى الله علیه وآله نقل شده است كه فرمودند: خداوند هفتصد امّت را در تاریخ به خاطر كفرشان، تغییر چهره داده و به سیزده نوع حیوان، تبدیل شدهاند. [359]
همانگونه كه در روایات مىخوانیم دامنه مسخ در قیامت با توجّه به خصوصیّات روحى افراد، گستردهتر خواهد بود. در قیامت مردم ده گونه محشور مىشوند:
1- شایعهسازان، به صورت میمون. 2- حرام خواران، به صورت خوك. 3- رباخواران، واژگونه. 4- قاضى ناحقّ، كور. 5 - خودخواهان مغرور، كر و لال. 6- عالم بىعمل، در حال جویدن زبان خود. 7- همسایه آزار، دست و پا بریده. 8 - خبرچین، آویخته به شاخههاى آتش. 9- عیّاشان، بد بوتر از مردار. 10- مستكبران، در پوششى از آتش. [360]
356) اعراف، 163 تا 166.
357) مائده، 60.
358) نبأ، 9.
359) بحار، ج14، ص787.
360) تفسیر مجمعالبیان و نورالثقلین و صافى، ذیل آیه 18 سوره نبأ.
پيام ها
1- از دانستنىهاى تاریخ، عبرت بگیرید. «ولقد علمتم»
2- كسى كه حكم خدا را نسخ كند، خود را مسخ كرده است. تغییر وتحریف چهره دین، تغییر چهره انسانیّت را بدنبال دارد. «اعتدّوا... كونوا قِردة»
3- استراحت و عبادت، باید جزء برنامههاى رسمى باشد و هركس زمان تعطیل و تفریح و عبادت را به كار مشغول شود، متجاوز است. «اعتدّوا فى السبت»
4- هر كس راه خدا را كنار بگذارد، بوزینه صفت، مقلّد دیگران خواهد شد. «كونوا قِردة خاسئین»
5 - در جهان طبیعت، تبدیل موجودى به موجود دیگر ممكن است. «كونواقِردة»
6- حیوانات، از رحمتِ خداوند دور نیستند، ولى حیوان شدن انسان، نشانهى قهر و طرد الهى است. «كونوا قِردة خاسئین»