ترجمه
الف، لام، میم.
این، آیاتِ كتابِ سراسر حكمت است.
كه (مایهى) هدایت و رحمت، براى نیكوكاران است.
آنان كه نماز به پا مىدارند و زكات مىپردازند و تنها آنان به آخرت یقین دارند.
نکته ها
از مجموع بیست و نه سوره قرآن كه با حروف مقطّعه آغاز مىشود، در بیست و چهار مورد، پس از آن حروف، عظمت قرآن مطرح شده، شاید بیانگر آن است كه قرآن از همین حروف الفبا كه در اختیار شماست تألیف یافته، ولى هیچ كس از شما نمىتواند همانند آن را بیاورد.
عموم نویسندگان، كتابِ خود را خالى از نقص ندیده وبه خاطر نقصها واشكالات كتابشان، از خواننده عذرخواهى مىكنند و از پیشنهادها و انتقادها استقبال مىكنند؛ تنها خداوند است كه دربارهى كتاب خود با صراحت مىفرماید: «الكتاب الحكیم» تمام آیاتش، محكم و بر اساس حكمت است. كتابى استوار و خللناپذیر كه هیچ نقص و عیبى در آن راه ندارد.
نماز، جامع همهى كمالات معنوى است مانند: طهارت، تلاوت قرآن، اقرار به توحید و نبوّت و ولایت، ذكر و دعا، سلام، قیام، ركوع، سجود و توجّه به حقّ؛ و زكات جبران همهى كاستىهاى مادّى است.
در قرآن، مفهوم «زكات»، گستردهتر از آن است كه در فقه آمده، زیرا علاوه بر زكاتِ فقهى، عموم كمكهاى مالى را شامل مىشود.
خداوند در یك جا، قرآن را مایهى هدایت متّقین مىخواند، «هدىً للمتّقین»(185) و در جاى دیگر آن را مایهى هدایت و بشارت مؤمنان مىداند، «هدىً و بشرى للمؤمنین»(186) و در این سوره، قرآن را مایهى هدایت و رحمت براى نیكوكاران مىشمرد، «هدىً و رحمة للمحسنین» پس قرآن مراحل سه گانهى تكامل را در بردارد، مایهى هدایت، بشارت و رحمت است.(187)
185) بقره، 2.
186) نمل، 2.
187) تفسیر نمونه، ذیل آیه.
پيام ها
1- ارشاد و هدایت، باید بر اساس حكمت باشد. «آیات الكتاب الحكیم هدىً»
2- قرآن، عین هدایت و رحمت است و در این زمینه هیچ گونه نقص و نارسایى ندارد. «هدىً و رحمة» (كلمههاى «هدىً» و «رحمة» در قالب مصدرى آمده كه نشان مبالغه مىباشد.(188))
3- ارشاد و هدایت، باید همراه رحمت و محبّت باشد. «هدىً و رحمة»
4- نیكوكاران، آمادگى پذیرش حقّ را دارند. «هدىً للمحسنین»
5 - نماز و زكات، از یكدیگر جدا شدنى نیستند. «یقیمون الصّلاة و یؤتون الزّكاة»
6- اقامهى نماز و پرداخت زكات باید سیرهى دائمى باشد. («یقیمون» و «یؤتون»، در قالب مضارع آمده كه نشان استمرار است)
7- چون اسلام دین جامعى است، تكلیفهاى آن نیز جامع و همه جانبه است. تكلیف بدنى: «نماز»، مالى: «زكات» و قلبى: «یقین». «الصّلاة، الزّكاة، یوقنون»
8 - ارتباط با خدا (اقامهى نماز) و ارتباط با مردم (پرداختن زكات)، همراه با ایمان به قیامت ارزشمند است. «و هم بالآخرة هم یوقنون»
9- نیكوكار كسى است كه هم به مسائل اقتصادى توجّه دارد و هم به مسائل معنوى. «للمحسنین الذین یقیمون... یؤتون»
188) گاهى مىگویند: فلانى شیرین سخن است و گاهى مىگویند: فلانى شكر است كه این تعبیر بیانگر آن است كه تمام وجود و حركات و كلام و نگاهش یكپارچه شیرین است.
توضيحات
سیماى سورهى لقمان
این سوره، از سورههاى مكّى است و به مناسبت نام لقمان، كه در تمام قرآن تنها دوبار، آن هم در این سوره آمده، لقمان نامیده شده است. ششمین سوره از سورههاى هفتگانه «لامات» است كه با حروف مقطّعهى «الم» آغاز شده است.
محتواى سورهى لقمان را مىتوان در این موارد خلاصه نمود:
1- بیان عظمت و اهمیّت قرآن در هدایت بشر.
2- تقسیم انسانها به نیكوكار و مستكبر و بیان سرنوشت آنان.
3- بیان برخى معجزات علمى قرآن از قبیل قانون جاذبه و زوجیّت گیاهان.
4- نصایح و موعظههاى حكیمانهى لقمان به فرزندش.
5 - دلایل ایمان به مبدأ و معاد.
6- بیان علوم اختصاصى خداوند، مانند: زمان مرگ و برپایى قیامت.