ترجمه
و اگر آن دو (پدر و مادر) تلاش كردند چیزى را كه بدان علم ندارى، شریك من سازى، از آنان فرمان مبر، ولى با آنان در دنیا به نیكى رفتار كن، و راه كسى را پیروى كن كه به سوى من باز آمده است، پس بازگشت شما به سوى من است، من شما را به آنچه عمل مىكردید آگاه خواهم ساخت.
نکته ها
در قرآن، سه نوع اطاعت داریم:
1. اطاعت مطلق نسبت به خداوند، پیامبر و اولى الامر. «اطیعوا اللّه و اطیعوا الرسول و اولى الامر منكم»(283)
2. عدم اطاعت مطلق از كافران، منافقان، مفسدان، گناهكاران، ظالمان و... .«و لاتطع الكافرین و المنافقین»(284)، «لاتطع منهم آثماً أو كفوراً»(285)، «لا تتّبع سبیل المفسدین»(286)
3. اطاعت مشروط نسبت به والدین؛ یعنى اگر دستورهاى مفید یا مباح دادند، لازم است پیروى كنیم؛ امّا اگر تلاش كردند فرزند را به غیر خدا فراخوانند نباید اطاعت كرد.
283) نساء، 59.
284) احزاب، 1.
285) انسان، 24.
286) ص، 26.
پيام ها
1- انسان به طور فطرى گرایش توحیدى دارد و دیگران براى مشرك كردن او تلاش مىكنند. «جاهداك»
2- در كنار بیان كلیّات، به تبصرهها نیز توجّه داشته باشیم. (در كنار سفارش به اطاعت از والدین «وَصّینا الانسان»، به انحرافات احتمالى والدین نیز توجّه شده است). «جاهداك على ان تشرك»
3- شرك، هیچ گونه منطق علمى ندارد. «لیس لك به علم»
4- تقلید كوركورانه ممنوع است. «ما لیس لك به علم فلا تطعهما»
5 - حقّ خدا، بر هر حقّى از جمله حقّ والدین، مقدّم است. «فلاتطعهما»
6- هرگاه الگویى را از كسى مىگیریم، الگوى مناسب دیگرى را جایگزین آن كنیم. «فلاتطعهما - واتبع»
7- در موارد انحرافى، اطاعت از والدین لازم نیست، ولى زندگى عادّى را باید حفظ كرد. «فلا تطعهما و صاحبهما فىالدنیا معروفا»
8 - همزیستى مسالمتآمیز با غیر مسلمانان، بدون تبعیّت از فرهنگ آنان جایز است. «فلاتطعهما و صاحبهما... معروفا»
9- كار خوب و معروف در هیچ حالى نباید ترك شود. «صاحبهما فىالدنیا معروفا»
10- تا آخر عمر باید با والدین به نیكى رفتار كرد. (حتّى با والدین مشرك) «صاحبهما فىالدنیا معروفا»
11- انسانهاى خدایى، شایسته الگو شدن هستند. «واتّبع سبیل مَن اناب الىّ»
12- گاهى در انتخاب عقیده و رفتار در خانواده، تفكیك لازم است؛ در زندگى دنیوى همراه با والدین، ولى در پیروى كردن، راه پاكان و صالحان. «واتّبع سبیل مَن اَناب الىّ»
13- ایمان به معاد، ضامن اصلاح امور و اطاعت انسان از راه خداست. «الىَّ مرجعكم»
14- قیامت عرصهى حضور انسانها در محضر الهى است. «الىَّ مرجعكم فاُنبّئكم»