ترجمه
آیا ندیدید كه خداوند آنچه را در آسمانها و آنچه را در زمین است براى شما مسخّر كرده، و نعمتهاى ظاهرى و باطنى خود را بر شما سرازیر كرده است، ولى بعضى از مردم بدون هیچ دانش و هدایتى و بدون هیچ كتاب روشنگرى، دربارهى خداوند به جدال و ستیز مىپردازند.
نکته ها
«اِسباغ» به معناى گسترانیدن و توسعه دادن است.
در این آیه به دو گونه نعمت اشاره شده است، نعمت ظاهرى مانند: سلامتى، روزى، زیبایى و امثال اینها و نعمت باطنى مانند: ایمان، معرفت، اطمینان، حسن خلق، امداد غیبى، علم، فطرت، ولایت و... .
شاید بتوان گفت: مراد از علم در آیه، استدلال عقلى و مراد از هدایت، هدایتهاى فطرى و مراد از كتاب، وحى الهى است، كه برخى افراد بدون استناد به هیچ یك از عقل، فطرت و وحى، دربارهى خدا سخن مىگویند و اظهار نظر مىكنند.
پيام ها
1- بىتوجّهى به آفریدهها و نقش آنها در زندگى بشر، سبب سرزنش و توبیخ است. «ألم تروا» سعدى مىگوید:
این همه نقش عجب بر در و دیوار وجود
هر كه فكرت نكند نقش بود بر دیوار
2- تمام آفریدهها هدفدار و به خاطر بهرهگیرى انسان است. «سخّر لكم»
3- انسان قادر است آنچه را در آسمان و زمین است، به تسخیر خود درآورد. «سخّر لكم»
4- نعمتهاى الهى، هم گسترده وفراوان است، «اسبغ» هم در دسترس بندگان، «علیكم» و هم متنّوع. «ظاهرة و باطنة»
5 - نباید از نعمتهاى باطنى خداوند غفلت كنیم و به آنها بىتوجّه باشیم. «ألم تروا... باطنة»
6- علىرغم گستردكى و فراوانى نعمتها، انسان دربارهى خدا مجادله مىكند و این نوعى كفران نعمت است. «اسبغ علیكم نعمه... یجادل فى اللّه»
7- جدالِ منطقى نیكوست، «و جادلهم بالّتى هى احسن»(313) ولى جدالى كه بدون پشتوانهى علمى و به دور از هدایت الهى و مخالف با كتاب خدا باشد، بىارزش است.(314) «یجادل فى اللّه بغیر علم و لاهُدىً و لاكتاب منیر»
8 - در جهانبینى الهى، عقل، فطرت و وحى، منابع معتبر شناخت هستند، نه غیر آن. «علمٍ، هدىً، كتابٍ منیر»