ترجمه
بىگمان آگاهى از زمان (برپایى قیامت) مخصوص خداست، و اوست كه باران را نازل مىكند، و آنچه را در رحمهاست مىداند، و هیچ كس نمىداند كه فردا چه به دست مىآورد، و هیچ كس نمىداند كه در چه سرزمینى مىمیرد، همانا خداوند علیم و خبیر است.
نکته ها
علم به زمان وقوع مرگ و قیامت، مخصوص خداست. اگر انسانها بدانند كه مرگ آنها دور است و قیامت به این زودى برپا نمىشود، مغرور شده و بیشتر به گناه آلوده مىشوند و اگر بدانند كه قیامت به زودى برپا مىشود، وحشت كرده و دست از كار و فعالیّت بر مىدارند، بنابراین ما كه زمان مرگ و قیامت را نمىدانیم باید همواره آماده باشیم.
علم به نوزادنِ در رحمِ مادران، مخصوص خداست. گرچه دستگاهها و آزمایشهاى علمى امروز نشان مىدهند كه جنین پسر است یا دختر؛ امّا علم خداوند ازلى و نامحدود است؛ علاوه بر این، علم به «ما فى الارحام» تنها مربوط به پسر یا دختر بودن جنین نیست، بلكه استعدادها، حالات، روحیّات، و صدها دانستنى دیگر را نیز شامل مىشود كه با هیچ دستگاه و آزمایش و امكانات بشرى، قابل دستیابى نیست.
حضرت علىعلیه السلام مىفرماید: «عرفتُ اللّه بِفَسخِ العَزائم و حلّ العقود»(343)، خدا را با شكسته شدن ارادهها و تغییر تصمیمها شناختم.
حضرت علىعلیه السلام ذیل آیه فرمودند: «مِن قَدَم الى قَدَم»(344)، یعنى انسان یك گام كه بر مىدارد، از گام آیندهى خود خبر ندارد.
پيام ها
1- علم بشر محدود است و قابل مقایسه با علم بىنهایت خداوند نیست. «یعلم... ما تدرى نفس»
2- برنامهریزى، تدبیر و تنظیم امور لازم است؛ امّا قدرتى مافوق در كار است كه انسان نمىداند فردا چه مىشود. «و ما تدرى نفس ماذا تكسب غداً»
3- هیچ كس به زمان و مكان مرگ خویش آگاه نیست. «و ما تدرى نفس بأى ارض تموت» (اگر در روایات مىخوانیم كه فلان ولىّ خدا، مكان یا زمانِ فوت یا شهادت خود را مىدانست، آگاهى و علمى است كه از طرف خداوند به او عطا شده است، وگرنه به طور استقلالى هیچ كس خبر ندارد.)
4- به گفتهى كاهنان، فال بینان، كف بینان و پیشگویان در مورد آیندهى خود اعتماد نكنیم. «و ما تدرى نفس ماذا تكسب غداً»
5 - انسانى كه نه از مرگ خود خبر دارد، نه از موقعیّت فرداى خود، چرا مغرور است؟ «ما تدرى نفس...»
6- انسان باید همواره آمادهى حضور در صحنه و پاسخگویى باشد. «و ما تدرى نفس باىّ ارض تموت»
پروردگار!
قرآن را نور ما، قانون ما، امید ما، منطق ما، مایهى تعقّل و تفكّر ما، موعظهى ما، شفاى ما، آرامش ما و نجات ما قرار بده.