ترجمه
آیا برایشان روشن نشده كه ما قبیلههاى بسیارى را قبل از ایشان هلاك كردیم؟ با این كه اینها در خانههاى آن هلاك شدگان رفت و آمد دارند؛ البتّه در این (هلاكتها و جایگزین شدنها، عبرتها و) نشانههایى است، آیا نمىشنوند؟
نکته ها
«قرون» جمع «قرن» به معناى قوم و ملّتى است كه در یك زمان زندگى مىكردهاند.
در این آیه كه مسألهى هلاكت اقوام پیشین بیان شده و به تاریخ مربوط است باید پیام آن را با شنیدن دریافت كرد، لذا در پایان آیه مىخوانیم: «أفلایسمعون» ولى در آیهى بعد كه سحن از سبز شدن زمینهاى بىگیاه است، پیام آیه را با دیدن دریافت مىكنیم، لذا در پایان آیه مىخوانیم: «أفلایبصرون»
پيام ها
1- مردم مكّه از انقراض اقوام پیشین آگاه بودند و آثار به جاى مانده از آنان در گذرگاه آنان بود، ولى عبرت نمىگرفتند. «أو لمیهد لهم»
2- تحوّلات تاریخ، قانونمند است. (هلاكت اقوام پیشین از یك سو و سفارش به عبرت گرفتن دیگران از سوى دیگر، نشان دهندهى آن است كه حوادث تاریخى، تصادفى نیست، بلكه رمز و رازى دارد كه باید به آن پى برد. ) «أو لمیهد لهم»
3- سقوط قبایل سركش، از بهترین مایههاى هدایت آیندگان است. «أو لمیهد لهم كم اهلكنا من قبلهم»
4- قبایل سركش و هلاك شده در تاریخ بسیارند. «كم اهلكنا... من القرون»
5 - بازدید از آثار باستانى و آثار به جاى مانده از اقوام پیشین مورد سفارش اسلام است؛ امّا به شرط آنكه همراه پند و عبرت باشد، نه از روى غفلت. «أولم یهد لهم - یمشون فى مساكنهم»
6- بهترین صحنههاى عبرتآموز، آن جاست كه خود انسان حضور دارد. «یمشون فى مساكنهم»
7- حفظ آثار باستانى نیاكان، براى عبرت آیندگان لازم است. «مساكنهم»
8 - عوامل عزّت و ذلّت اقوام گذشته را بررسى كنید و از آن درس عبرت گیرید. «انّ فى ذلك لعبرة»
9- سقوط ملّتها و تمدّنها، جلوهاى از آیات الهى است. «انّ ذلك لایات...»
10- اگر گوش شنوا باشد، خرابههاى خاموش نیز براى ما پیام دارند. «أفلایسمعون»