ترجمه
اى پیامبر! از خداوند پروا كن و از كافران و منافقان اطاعت مكن كه خداوند دانا و حكیم است.
نکته ها
كلمهى «ایّها» به دنبال حرف نداى «یا» براى آن است كه غیر از مخاطب، دیگران نیز متوجّه باشند؛ وقتى گفته مىشود: «یا رسول اللّه» مخاطب، تنها پیامبر است، ولى «یا ایّها الرّسول» یعنى: اى مردم! من پیامبر را صدا مىزنم.(366)
366) تفسیر كبیرفخررازى.
پيام ها
1- پیامبر اسلام، در پیشگاه خداوند مقام خاصّى دارد. «یا ایّها النّبىّ» (در قرآن سایر انبیا با نام خوانده شدهاند؛ یا ابراهیم! یا نوح! یا موسى! یا یحیى! ولى «یا محمّد» در قرآن نیامده است.)
2- حتّى پیامبر اكرمصلى الله علیه وآله نیز، به موعظهى الهى نیازمند است. «یا ایّها النّبى اتّق اللّه»
3- دستور به پیامبر، در حقیقت دستور به پیروان است. «یا ایّها النّبى»
4- با احیاى معروف، جلو منكر را بگیریم. (اوّل، اطاعت از خدا، بعد دورى از كافران و منافقان) «اتّق اللّه و لاتطع الكافرین و المنافقین»
5 - پیروى از كافران و منافقان، بىتقوایى است. «اتّق اللّه و لاتطع الكافرین و المنافقین»
6- كفّار و منافقان در نظر دارند به هر نحو ممكن نظر رهبران دینى را به خود جلب كنند. «لاتطع الكافرین و المنافقین»
7- زمانى مىتوان با انحرافها و پیشنهادهاى سازشكارانه مبارزه كرد كه ایمان و تقوا قوى باشد. «اتّق اللّه ولا تطع»
8 - كافران و منافقان در یك خط هستند. «الكافرین والمنافقین»
9- اطاعت از خداى علیم و حكیم توجیه دارد، «علیماً حكیماً» ولى پیروى از كافران و منافقان بىعلم وحكمت چه توجیهى دارد؟ «اتّق اللّه... علیماً حكیما»
10- سرچشمهى دستورهاى خداوند مبنى بر ترك اطاعت از كفّار و منافقین، علم و حكمت اوست. «علیماً حكیما»
توضيحات
سیماى سورهى احزاب
این سوره در مدینه نازل شده و هفتاد و سه آیه دارد.
یهودیان مدینه، مشركان مكّه و منافقان پنهان در میان مسلمانان، در سال پنجم هجرى براى جنگ با مسلمانان متّحد شدند و پیامبر و یارانش در برابر هجوم آنان، در اطراف مدینه خندق كندند.
این جنگ از آن جهت كه توسط گروههاى مختلف برنامهریزى شد، جنگ احزاب، و از آن جهت كه مسلمانان براى دفاع از خود، خندق كندند، به جنگ خندق معروف شد.
در مجموع، هفده آیه از این سوره دربارهى جنگ احزاب است و چون در آیات 20 و 22، سه بار كلمهى احزاب به كار رفته، لذا این سوره، «احزاب» نام گرفته است.
علاوه بر جنگ احزاب، مسائلى در مورد ظهار و طلاق جاهلى، احكام پسرخواندگى، موضوع حجاب و توجّه به معاد در این سوره مطرح شده است.