ترجمه
(این) كتاب مباركى است كه به سوى تو فرو فرستادیم تا در آیات آن تدبّر كنند و خردمندان پند گیرند.
نکته ها
«مبارك» به چیزى گفته مىشود كه فایده و خیر آن، رشد و فزونىِ زیاد و ثابت داشته باشد. قرآن از منبع مبارك است. «تبارك الّذى» در شب مبارك نازل شده است. «فى لیلة مباركه» در مكان مبارك نازل شده «ببكة مباركا» و خودش نیز مبارك است. «كتاب... مبارك»
سیماى قرآن در این آیه ترسیم شده است:
الف) متن آن نوشته شده است. «كتاب»
ب) از سرچشمهى وحى و علم بى نهایت الهى است. «انزلناه»
ج) گیرندهى آن شخص معصوم است. «الیك»
د) محتوایش پر بركت است. «مبارك»
ه) هدف از نزول، تدبّر در آن است. «لیدّبروا»
و) علم و آگاهى به نكات و معارف آن، مقدّمهى حركت معنوى و قرب به خداست. «لیتذكّر»
ز) كسانى این توفیق را خواهند داشت كه خردمند باشند. «اولواالالباب»
اهمّیت قرآن و تدّبر در آن
* كسى كه در آیات قرآن تدبّر نكند سزاوار تحقیر الهى است. «أفلا یتدبّرون القرآن ام على قلوب اقفالها»(25)
* عالم ربانى كسى است كه سروكارش با تحصیل و تدریس قرآن باشد. «... كونوا ربانیین بما كنتم تعلمون الكتاب و بما كنتم تدرسون»(26)
* كتاب آسمانى را باید با جدّیت گرفت. «خذ الكتاب بقوّة»(27)
* كسانى كه قرآن را مهجور كردند، در قیامت مورد شكایت پیامبر اكرم صلى الله علیه وآله قرار مىگیرند. «و قال الرسول یا ربّ ان قومى اتخذوا هذا القرآن مهجورا»(28)
* امام سجّاد علیه السلام فرمود: اگر قرآن داشته باشم و تنها باشم احساس غربت نمىكنم. «لو مات من بین المشرق و المغرب لما استوحشت بعد ان یكون القرآن معى»(29)
* حضرت على علیه السلام فرمود: قرآن دریایى است كه هیچ كس به قعر آن نمىرسد. «بحراً لا یدرك قعره»(30)
* امام خمینى قدس سره به شدّت تأسّف مىخورد كه چرا تمام عمر خود را صرف تدّبر در قرآن نكرده است،(31) همان گونه كه مرحوم ملاّصدرا در تفسیر سورهى واقعه این تأسّف را دارد.
25) محمّد، 24 .
26) آل عمران، 79 .
27) مریم، 12.
28) فرقان، 30.
29) كافى، ج2، ص602.
30) نهجالبلاغه، خطبه 198.
31) صحیفه نور، ج20، ص20.
پيام ها
1- قرآن، مبارك است. (تلاوت، تدّبر، تاریخ، استدلال، داستان، الگوهاى، معارف، اخبار غیبى، تشبیهات، اوامر و نواهى آن، همه و همه پر از راز و رمز است). «كتاب... مبارك»
2- گرچه قرآن، مبارك است، امّا براى تدبّر است، نه فقط تبرّك جستن به ظاهر آن. (براى حفظ منزل، مسافر و عروس از خطرات) «كتاب... مبارك لیدبّروا»
3- تدّبر در قرآن مقدّمهى تذكّر است وگرنه چه بسا انسان اسرار و لطایف علمى قرآن را درك كند ولى مایهى غرورش شود. «یدّبّروا - یتذكّر»
4- تدّبر باید در همهى آیات قرآن باشد نه تنها در آیات الاحكام. «لیدّبروا آیاته»
5 - شرط تدبّر و بهرهگیرى و پندپذیرى، عقل و خرد است. «لیدّبروا... و لیتذكّر اولواالالباب»
6- كسانى كه از قرآن متذكّر نمىشوند، بىخردند. «لیتذكّر اولواالالباب»
7- قرآن، مطابق عقل و خرد است، لذا اهل خرد با تدبّر در آن به احكام و رموزش پىمىبرند. «لیتذكّر اولوا الالباب» (در قرآن، امرى مخالف عقل یافت نمىشود)
8 - معارف قرآن پایان ناپذیر است. این كه به همه دستور تدبّر مىدهد نشان آن است كه هر كس تدبّر كند به نكتهى تازهاى مىرسد و اگر علما و دانشمندان گذشته همهى اسرار قرآن را فهمیده باشند، تدّبر ما لغو است. «لیدبّروا آیاته»