ترجمه
الف لام میم
نکته ها
در جلد اوّل تفسیر، دربارهى آیه «بِسم اللّه الرّحمن الرّحیم» گفته شد كه از جایگاه خاصّى برخوردار وخود آیهاى مستقل است. گفتن آن در اوّل هر كار سفارش شده و تكرار آن درابتداى هر سوره، نشانهى اهمیّت آن است. «بسماللَّه» مخصوص اسلام نیست وپیامبران دیگر نیز این آیه را با همین عبارت بكار بردهاند. اینكه «بسماللَّه» با حرف «باء» شروع شده كه به معناى استمداد و كمكخواهى است، نشانهى آن است كه بدون خواست واراده او هیچكارى صورت نمىگیرد.
استعانت از خدا، یعنى كمك گرفتن از تمام صفات او. او رحمن و رحیم است و چشم امید ما به رحمت اوست، رحمتى گسترده و عمومى براى این جهان و آن جهان. آرى! دیگران یا رحم ندارند و یا رحمشان محدود به افراد خاص و یا زمان و مكان خاصّى است و هدفشان از رحم كردن بازگشت آن است، نظیر علفى كه به حیوان یا دانهاى كه به مرغ مىدهند تا از او بهرهمند شوند. رحمتى گسترده و ابدى براى همه بدون قصد بازگشت مخصوص خداوند است. پس از چنین خداى رحمن و رحیمى استمداد كنیم و بگوییم: «بسم اللّه الرّحمن الرّحیم»
چنانكه در سورهى بقره ذكر شد «الم» از حروف مقطعه است. شاید مشهورترین و بهترین نظر درباره حروف مقطعه همین باشد كه بگوییم رمزى است میان خدا و پیامبرش.[1] و یا اعلام این موضوع باشد كه قرآن، كلام الهى نیز از همین حروف الفبا تألیف یافته، ولى با این حال معجزه است. اگر شما هم مىتوانید از همین حروف، كتابى همچون قرآن بیاورید. همانگونه كه قدرت الهى از خاك، انسان مىآفریند ولى بشر از خاك، سفال و آجر و كوزه مىسازد. این تفاوت قدرت الهى با قدرت بشرى است.
حروف مقطّعه «الم» در ابتداى شش سوره بقره، آلعمران، عنكبوت، روم، لقمان و سجده آمده است.
1) امام صادق علیه السلام فرمودند: «الم» در اوّل سوره آلعمران، رمز این جمله است: «اَنا اللّه المجید» یعنى منم خداى مجید. تفسیر نورالثقلین، ج1، ص 309.
توضيحات
سیماى سوره آلعمران
سوره آلعمران داراى دویست آیه است و آیات آن از یك نظام و هماهنگى خاصّى برخوردارند. این سوره در مدینه نازل شد و نزول آن زمانى بود كه نداى دعوت اسلام درجهان آن روز بلند ودشمنان حساس وگوش به زنگ شده بودند.
چنانكه در تفسیر المیزان آمده است، عدّهاى از مسیحیان منطقهى نجرانِ یمن، براى شنیدن سخنان پیامبر به مدینه آمدند كه هشتاد وچند آیه اوّل این سوره براى توضیح معارفاسلام به آنان یكجا نازل گردید و با ماجراى مباهله به انجام رسید.
همچنین ماجراى جنگ اُحد و دعوت مسلمانان به صبر و پایدارى، در این سوره مطرح شده است. نام این سوره بر اساس آیات 33 و 35 آن مىباشد كه ماجراى تولّد مریم فرزند عِمران را بیان مىدارد. لذا مراد از آلعمران در این سوره، حضرت مریمعلیها السلام و حضرت عیسىعلیه السلام مىباشند، گرچه نام پدر حضرت موسى نیز، عمران بوده است.